Tī 2019年底到這陣，中國武漢肺炎òe-sòe kah規世界，會使講是1件世紀大災難。這時上會當看出世界各國的文化kah民族性。中國政權烏箱kah欺騙的本質，kā病毒òe kah全世界；義大利樂觀、熱情的拉丁民族，雙手攬抱中國人的利益，造成這擺死傷慘重；世界民族大融合的美國，piàn-chiâⁿ是òe著病毒人數上濟的國家。顛倒是咱台灣，世界的孤兒，抱著「歹命囝無悲傷的權利」，自立自強，chiâⁿ-chò這擺武漢肺炎防疫上jió-toh的國家。
雖然，台灣tī這擺的武漢肺炎內底，算是因禍得福。M̄-koh tī防疫期間，soah看出人性中上深沉的1面，這到底是好是歹、是善是惡，就真oh tih kā chhui-chhiâu kah評判。我tī chia chiū我看著的現象，就是：「欲愛的較濟，需要的無濟」，提出來參逐家相佮討論。
代先，講著排隊搶衛生紙。講起來實在譀古，明明台灣的工場就無停睏，衛生紙koh是攏台灣家己生產的，哪著搶？若準欲搶，應該搶食的物件才著。因為台灣的糧食，家己種作生產的占無五成。莫怪蘇貞昌院長，會用「我kan-na 1个尻川」來廣告，呼籲逐家mài koh搶衛生紙。我的感覺，這是1種無安全感的心理，算是「欲愛的較濟，需要的無濟」，這種無正常的心態。
Koh來，換講排隊買喙罨，明明厝裡就猶有，就是愛kah人排隊買kah著，才會安心，這嘛是「欲愛的較濟，需要的無濟」的心理。真濟人就是欲盡一切的力量，用所有想會著的方法來達到心願。喙罨的配額是in家己的，排隊的時間嘛是in家己的，外人實在真oh tih論斷in的是非好歹。
講著我ka-kī，普通時阮囝攏會買1盒喙罨囥佇厝裡。這擺疫情開始，逐家攏leh排隊搶喙罨的時，我就tòe人響應「我會使，你先買」。等到政府開始配給喙罨的時，我kah太太的身分證號碼攏是奇號，就選擇拜五去買，先查看佗1間藥局猶有喙罨，攏免排隊。有1擺，拜五袂記得買，改做禮拜，真正愛排隊；我就koh換拜一買，直直到tann，m̄免查嘛m̄免排隊，sù-sī koh方便。這種排隊搶物件的現象，無牽連著道德問題，是隨人的選擇kah價值觀的無仝niā-niā，m̄-koh對社會的安定有大大的影響，袂使無chim-chiok lih。
台灣字（白話字）版
Beh ài--ê Khah-chē, Su-iàu--ê Bô-chē
Tī 2019 nî-té kàu chit-chūn, Tiong-kok Bú-hàn hì-iām òe-sòe kah kui sè-kài, ē-sái kóng sī chi̍t kiāⁿ sè-kí tōa chai-lān. Chit-sî siōng ē-tàng khòaⁿ-chhut sè-kài kok-kok ê bûn-hòa kah bîn-cho̍k-sèng. Tiong-kok chèng-khoân o͘-siuⁿ kah khi-phiàn ê pún-chit, kā pēⁿ-to̍k òe kah choân sè-kài. Italia lo̍k-koan, jia̍t-chêng ê La-teng bîn-cho̍k, siang-chhiú lám-phō Tiong-kok-lâng ê lī-ek, chō-sêng chit-pái sí-siong chhám-tiōng. Sè-kài bîn-cho̍k tōa iông-ha̍p ê Bí-kok, piàn-chiâⁿ sī òe-tio̍h pēⁿ-to̍k lâng-sò͘ siōng-chē ê kok-ka. Tian-tò sī lán Tâi-oân, sè-kài ê ko͘-jî, phō-tio̍h “pháiⁿ-miā-kiáⁿ bô pi-siong ê khoân-lī”, chū-li̍p chū-kiông, chiâⁿ-chò chit-pái Bú-hàn hì-iām hông-e̍k siōng jió-toh ê kok-ka.
Sui-jiân, Tâi-oân tī chit-pái Bú-hàn hì-iām lāi-té, sǹg-sī “in-hō tit-hok”. M̄-koh tī hông-e̍k kî-kan, soah khòaⁿ-chhut jîn-sèng tiong siōng chhim-tîm ê chi̍t bīn, che tàu-té
sī hó sī pháiⁿ, sī siān sī ok, tō chin oh tih kā chhui-chhiâu kah phêng-phòaⁿ. Góa tī chia chiū góa khòaⁿ-tio̍h ê hiān-siōng, tō-sī “beh ài--ê khah-chē, su-iàu--ê bô chē” , the̍h--chhut-lâi chham ta̍k-ke saⁿ-kap thó-lūn.
Tāi-seng, kóng-tio̍h pâi-tūi chhiúⁿ ōe-seng-chóa. Kóng--khí-lâi si̍t-chāi hàm-kó͘, bêng-bêng Tâi-oân ê kang-tiûⁿ tō bô thêng-khùn, ōe-seng-chóa koh sī lóng Tâi-oân ka-kī seng-sán--ê, ná tio̍h chhiúⁿ? Nā-chún beh chhiúⁿ, eng-kai chhiúⁿ chia̍h ê mi̍h-kiāⁿ chiah-tio̍h. In-ūi Tâi-oân ê niû-si̍t, ka-kī chèng-choh seng-sán--ê chiàm bô gō͘ siâⁿ. Bo̍k-koài So͘ Cheng-chhiong īⁿ-tiúⁿ, ē iōng “góa kan-na chi̍t-ê kha-chhng” lâi kóng-kò, ho͘-io̍k ta̍k-ke mài koh chhiúⁿ ōe-seng-chóa. Che sī chi̍t-chióng bô an-choân-kám ê sim-lí. Sǹg-sī “beh ài--ê khah-chē, su-iàu--ê bô chē”, chit-chióng bô chèng-siông ê sim-thài.
Koh lâi, ōaⁿ kóng pâi-tūi bé chhùi-am. Bêng-bêng chhù--lí tō iáu ū, tō-sī ài kah lâng pâi-tūi bé kah tio̍h chiah ē an-sim. Che mā-sī “beh ài--ê khah-chē, su-iàu--ê bô chē” ê sim-lí. Chin-chē lâng tō-sī chīn it-chhè ê le̍k-liōng, iōng só͘-ū siūⁿ ē-tio̍h ê hong-hoat lâi ta̍t-kàu sim-goān. Chhùi-am ê phòe-gia̍h sī in ka-kī ê, pâi-tūi ê sî-kan mā-sī in ka-kī ê. Gōa-lâng si̍t-chāi chin oh tih lūn-toàn in ê sī-hui hó-pháiⁿ.
Kóng-tio̍h góa ka-kī, phó͘-thong-sî goán kiáⁿ ē bé chi̍t a̍p chhùi-am khǹg-tī chhù--lí. Chit-pái e̍k-chêng khai-sí, ta̍k-ke lóng leh pâi-tūi chhiúⁿ chhùi-am ê sî, góa tō tòe lâng hiáng-èng “góa ē-sái, lí seng bé”. Tán kàu chèng-hú khai-sí phòe-kip chhùi-am ê sî, góa kah thài-thài ê sin-hūn-chèng hō-bé lóng-sī khia-hō, tō soán-te̍k pài-gō͘ khì bé. Seng chhâ khòaⁿ tó chi̍t keng io̍h-kio̍k iáu-ū chhùi-am, lóng bián pâi-tūi. Ū chi̍t pái, pài-gō͘ bē-kì-tit bé, kái-chò lé-pài, chin-chiàⁿ ài pâi-tūi. Góa tō koh ōaⁿ pài-it bé, Ti̍t-ti̍t kàu taⁿ, m̄-bián chhâ mā m̄-bián pâi-tūi, sù-sī koh hong-piān. Chit-chióng pâi-tūi chhiúⁿ mi̍h-kiāⁿ ê hiān-siōng, bô khan-liân tio̍h tō-tek būn-tê, sī sûi-lâng ê soán-te̍k kah kè-ta̍t-koan ê bô-kâng niā-niā. M̄-koh tùi siā-hōe ê an-tēng ū tōa-tōa ê éng-hióng, bē-sái bô chim-chiok lih.
讀hōo你聽：
文章屬作者個人意見，文責歸屬作者，本報提供意見交流平臺，不代表本報立場。
