Chin-chiàⁿ家己飼狗是tùi 1997 年4月初開始。當初想 beh hō͘ gún囝有ㄧê 伴，tú好慈林合唱團ê朋友-秀芬in-tau收留 ê流浪狗「黑妞」生了8隻狗á囝，我tio̍h去kā 伊 pun一隻。Chı̍t到in-tau ê 倉庫，看tio̍h五六隻未斷奶ê狗á 囝，tī 狗母ê hûn-su邊sńg；其中一隻 kui hûn-su o͘ 色ê毛草，上特別是伊ê腳蹄、尾溜是白色，連面óa鼻仔ê中央mā有一liâu白色ê毛草。我chìn kah-ì，tio̍h講：「我beh ài chit隻。」秀芬提醒我講：一般人無ài飼白腳蹄ê狗！我講：「àn-ni我 koh-khah ài飼伊。」我毋敢掠狗，秀芬tio̍h kā伊khǹg入去布袋hō͘ 我kōaⁿ--tńg-來，伊就來做gún tau ê 狗ah。
Sòa 落tio̍h ài kā伊hō名。拄好chhù內有囡仔版ê狗á圖鑑，gún chhōe tio̍h瑞士ê 「伯恩山犬」 kah伊ê 毛草有接近，to̍h叫伊「伯恩」(Hôa-gí)。Kúi-ā年了後，看tio̍h「我無憨我有話beh講」ê電影內底，hit 隻牧羊犬ê毛草kah「伯恩」 chìn 同款，後來chiah知 hit 款狗是叫「邊際牧羊犬」。Gún「伯恩」thàu 出來ê毛草tú好像hit 款，定定mā ē hō͘ 人誤會伊是名犬。
伯恩lóng 食阮chhù內chhun--ê飯菜。講是食chhun--ê，其實有時是專工留hō͘伊--ê。前tōa-koaⁿ有整船á，伊mā是船長，chhù內不sám時lóng有魚á，伯恩是食魚á攪飯，有時koh ē食tio̍h sa-sí-mih、烏魚chí、烏魚piō、烏魚kiān，伊ê毛草chìn kim，m̄ 知kah 食海產有關係無？
因為是飼第一隻狗khah 無經驗，無chhōa伊去做節育ê動作，伊tio̍h ē去mó͘ lám枕，有時ē khì mó͘人ê大腿，hô͘大人iah是囡仔 chìn 驚--o͘h！Gún mā tùi in感覺 chìn 歹勢。早起nā 牽伊出去，放hō͘伊四界走，有時ē走kah無看ê影，我趕beh上班 ，愛koh煩惱伊cháu無--去！後來chiah知影伊是去siáu狗母。
其實伊困擾阮ê代誌無chē，只有一件生活中ê大代誌~放屎。有chı̍t-chiām-á 伊寄tī阮前尪hia飼。可能是伊hō͘食siuⁿ chē骨頭，致使伯恩ê直腸歪去，無法度家己放屎，需要人鬥相共。Tú頭á我m̄知mê-kak，bú kah伊chìn痛，beh kā lâng咬，我掛厚ê長手囊kah伊拚，連阮囝mā無伊ê法度。因為我chìn驚，有時kúi-nā工才bú一擺。Hit段chı̍t冬外ê日子是上毋甘伊ê時陣。後來救星出現，阮室友Miso看阮bú hiah thiám，伊tio̍h講伊來試看māi，伊先對伯恩講：我是beh來kah你鬥相共，請你放輕鬆，我ē 勻勻á來！伊tio̍h用腳腿夾伯恩ê hûn-su，手輕輕á sak伊ê kha-chhng，上神奇ê是伯恩竟然乖乖á hō͘伊用，排便chìn順利，chìn佩服伊ê好手勢，koh來阮tio̍h學伊 ê動作，伯恩攏chìn配合，感謝Miso！
退休前，我bat調去Lâm-ò農會上班，伊 ē tòe我去羅東火車頭，有一擺 tòe 到月台，我叫伊tńg--khì，伊chìn聽話tio̍h tńg chhù 內等我。
2006年6月阮去新竹九寮tòa ㄧ站仔。Hit年ê寒天，有一工透早，我看tio̍h伯恩搖來搖去行tń--來，我當做伊是hō͘風吹ê關係。後來伊tio̍h開始吐。阮感覺伊可能是中毒--ah！Miso趕緊去拜託山kha竹南ê朋友，tú好in瑜珈學生ê尪是獸醫，禮拜歇睏嘛肯鬥相共，開車落山ê時，伯恩tó tī車底吐血出來，koh來換làu屎，我心內想：伊nā死tī我ê hûn-su邊，mā是一種安慰！chı̍t到診所，醫生隨kā伊注三支射，吩咐阮tńg去愛準備烏糖水hō͘ 伊lim，伯恩竟然好起來--ah！
伯恩是一隻chìn un-sûn ê狗，我 tòe Miso去幼兒園做chúi-kha ê 時，伊lóng chhut-chāi hō͘ hia-ê囡仔摸。有chit 位查某囡á自稱是「傻瓜婷」 tio̍h叫伯恩「牛奶糖」。Chit 10冬來伊bat pháng-kìⁿ kúi-nā pái，lóng chìn 好運有chhōe tńg--lâi 。
2007年9月18早起，因為風篩停班停課，阮趕去幼兒園處理浸規暝ê米，想beh載伊去，車庫內看無狗，想講先去處理公事遮koh講。想袂到對幼兒園tńg來mā無看tio̍h伊，我cháu去羅東chhōe chìn有名ê算命仙問伯恩ê下落，伊先用紙牌á hō͘阮抽，我抽着ê紙牌頂面是畫一口水井，算命仙tiō講伯恩伊無走hūiⁿ，tī gún-tau附近。M̄-koh我去gún-tau附近大聲hiàm「伯恩、 伯恩⋯」 lóng無看tioh心愛ê伯恩，tio̍h án-ni 伊無koh tńg 來，hō͘ gún chìn 艱苦！我想伊可能是 koh去siáu狗母，hō͘人 lia̍h--去ah！
伊 pháng-kìⁿ ê頭三個月，因為chìn想伊，tú好我tī羅東社區大學上畫圖班，我tio̍h借tio̍h彩筆將我ê思念kah畫出來。Miso為chit pak圖hō chi̍t ê chìn浪漫ê名~Tī 每一ê空間，想--你。Chit-chân代誌 mā hō͘我深深體會tio̍h chit句話～愛毋通拖。
Hō͘ lín ioh，後來我koh tú tio̍h kúi 隻狗？
阮囝ê頭一隻狗，伊ê腳蹄、尾溜是白色，連面óa鼻仔ê中央mā有一liâu白色ê毛草。。示意圖／Pixabay
台灣字（白話字）版
Chin-chiàⁿ ka-tī chhī-káu sī tùi 1997 nî 4 goa̍t chhe chiah khai-sí. Tong-chho͘ sióng beh hō͘ gún kiáⁿ ū chi̍t-ê phoān. Tú-hó Chû-nâ ha̍p-chhiùⁿ thoân ê pêng-iú--Siù-hun in-tau siu-liû ê liû-lōng káu "Hek nui "seⁿ liáu 8 chiah káu á kiáⁿ. Góa tio̍h khì kā i pun chi̍t chiah lāi chhī. Chı̍t kàu in-tau ê chhng-khò͘, khòaⁿ tio̍h gō͘ la̍k chiah bōe tn̄g-leng ê káu á kiáⁿ tī káu-bú ê hûn-su piⁿ sńg. Kî-tiong chi̍t chiah kui hûn-su o͘-sek ê mo͘-chháu, siōng te̍k-pia̍t sī i ê kha-tê, bóe-liu sī pe̍h--ê, liân bīn óa phīⁿ-á ê tiong-ng mā ū it liâu pe̍h-sek mo͘-chháu. Góa chìn kah-ì, tio̍h kóng, “Góa beh ài chit chiah.“ Siù-hun thê-chhéⁿ góa, “It-poaⁿ lâng bô ài pe̍h kha-tê ê káu o͘h!“ Góa kóng, “Án-ni góa koh-khah ài chhī i.“ Góa m̄ káⁿ lia̍h káu, tio̍h kah i kóaⁿ jı̍p khì pò͘-tē kōaⁿ--tńg-lâi. I tio̍h lâi chò gún tau ê káu ah.
Sòa-lo̍h tio̍h ài kā i hō-miâ. Tú-hó chhù-lāi ū gín-á pán ê káu tô͘ kàm. Gún chhōe tio̍h Sūi-sū ê "伯恩soaⁿ khián" kah i ê mn̂g-chháu ū chiap-kīn, to̍h kiò i "伯恩 "(Hôa-gí). Kúi-ā nî liáu-āu, khòaⁿ tio̍h " Góa bô gōng góa ū ōe beh kóng " ê tiān-iáⁿ lāi-té hit chiah bo̍k-iûⁿ-khián ê mo͘-chháu kah"伯恩" ū sio-kāng. Āu--lâi chiah chai-iáⁿ hit-khoán káu sī kiò"piⁿ-chè bo̍k-iûⁿ-khián". Gún"伯恩" thàu chhut-lâi ē mo͘ chháu tú-hó chhiūⁿ hit-khoán, tiāⁿ tiāⁿ mā ē hō͘-lâng gō͘-hōe i sī miâ khián .
伯恩 lóng chia̍h gún chhù-lāi chhun--ê pn̄g-chhài. Káng sī chia̍h chhun--ê, ū-sî sī choan-kang lâu hō͘ i chia̍h--ê. Chêng tōa-koaⁿ ū chéng chûn á, i mā sī chûn-tiúⁿ. Chhù-lāi put-sám-sî lóng ū hî á 伯恩s ī chia̍h hî-á kiáu pn̄g. Ū-sî koh ē chia̍h tio̍h sa-sí-mih , o͘-hî-chí, o͘-hî-piō, o͘-hî-kiān. I ê mo͘-chháu chìn kim kah chia̍h hái-sán m̄ chai ū koan-hē bô?
In-ūi sī chhī tē-it chiah káu khah bô keng-giām, bô chhōa i khì chò chiat-io̍k ê tōng-chok. I tio̍h ē khì mó͘ lám-chím; ū-sî ē khì mó͘ lâng ê tōa-thúi, hô͘ tōa-lâng iah-sī gín-á chìn kiaⁿ--o͘h ! Gún mā tùi in kám-kak chìn pháiⁿ-sè. Chái-khí nā khan i chhut--khì, pàng hō͘ i ka-kī sì-kè cháu. Ū-sî ē cháu kah bô khòaⁿ--ê iáⁿ. Góa kóaⁿ beh siōng-pan, ài koh hoân-ló i cháu bô--khì ! Āu--lâi chia chiah chai-iáⁿ i sī khì siáu káu-bó.
Kî-sı̍t i khùn-jiáu gún ê tāi-chì bô chē, chí-ū chı̍t-kiāⁿ seⁿ-oa̍h tiong ê tōa tāi-chì "pàng-sái". Ū chı̍t-chiām-á i kià gún chêng-ang chhī. Khó-lêng i hō͘ chia̍h siuⁿ chē kut-thâu, tì-sú伯恩 ê tı̍t-tn̂g oai--khì, bô-hoat-tō͘ ka-kī pàng-sái, su-iàu lâng tàu-saⁿ-kāng. Tú-thâu-á góa m̄-chai mê-kak, bú kah i chìn thiàⁿ, ē beh kāng kā! Góa kòa kāu ê tiúⁿ chhiú-lông kah i piàⁿ. Liân gún kiáⁿ mā bô i ê hoat-tō͘. In-ūi góa ē kiaⁿ, ū-sî kúi á kang chiah bú chı̍t-pái. Hit-tōaⁿ chi̍t-tang-gōa ê jı̍t-chí sī siōng m̄-kam i ê sî-chūn. Āu--lâi kiù-chhiⁿ chhut-hiān, gún sek-iú Miso khòaⁿ gún bú hiah thiam. I tio̍h kóng i lâi chhì khòaⁿ māi. I seng tùi伯恩 kóng,” Góa sī beh lāi kā lí tàu-saⁿ-kāng, chhiáⁿ lí pàng khin-sang, góa ē ûn-ûn á lāi! I tio̍h iōng kha-thúi kiap伯恩 ê hûn-su, chhiú khin-khin-á sak i ê kha-chhng, siōng sîn-kî sī 伯恩kèng-jiân koai koai á hō͘ i iōng, pâi piān chìn sūn-lī! Chìn phòe-ho̍k i ê hó chhiú-sè! koh-lâi gún tio̍h o̍h i ê tōng-chok, 伯恩 lóng chìn phòe-ha̍p, kám-siā Miso!
Thè-hiu chêng, góa beh tiàu khì Lâm-ò Lông-hōe siōng-pan. I tòe góa khì Lô-tong Hóe-chhia-thâu. Ū chi̍t-pái tòe kàu goa̍t-tâi, góa kiò i tńg--khì, i chìn thiaⁿ-ōe tio̍h tńg chhù-lāi tán góa. 2006 nî 6 goe̍h gún khì Sin-tek Káu-liâu tòa chi̍t-chām-á. Hit-nî ê kôaⁿ-thiⁿ, ū chi̍t-kang thàu-chá khòaⁿ tioh伯恩 iâu lâi iâu khì kiâⁿ tńg--lāi, góa siūⁿ kóng i sī hō͘ hong chhoe ê koan-hē. Āu--lâi i tio̍h khai-sí thó͘, gún kám-kak i khó-lêng sī tiòng-to̍k ah. Miso kóaⁿ-kín pài-thok soaⁿ-kha Tek-lâm ê pêng-iú. Tú-hó in Yoga ha̍k-seng ê ang sī siù-i. Lé-pài hioh-khùn mā khéng tàu-saⁿ-kâng. Khui-chhia lo̍h-soaⁿ ê sî, 伯恩 tó tī chhia-té thó͘ hoeh chhut--lâi. Koh-lâi ōaⁿ làu-sái. Góa sim-lāi siūⁿ, “I nā sí tī góa ê hûn-su piⁿ, mā-sī chi̍t-chióng an-ùi!” Chi̍t kàu chín-só͘, i-seng sûi kā i chù saⁿ-ki siā, kiò gún tńg--khì ài chún-pī o͘-thn̂g-chúi hō͘ i lim. 伯恩 kéng-jiân hó--khí-lâi ah!
伯恩 sī it chiah chìn un-sûn ê káu. Góa tòe Miso khì iù-jî-hûiⁿ chò chúi-kha ê sî, i lóng chhut¬chāi hō͘ hia-ê gín-á bong. Ū chi̍t-ūi cha-bó͘ gín-á chū-chheng sī"傻瓜婷" tio̍h kiò伯恩 "gû-leng-thn̂g". Chit 10 tang lāi i bat pháng-kìⁿ kúi-ā pái, lóng chìn hó-ūn ū chhōe tńg-lâi.
2007 nî 9 goe̍h 18 chái-khí, in-ūi hong-thai thêng pan thêng khò, gún kóaⁿ-khì iù-jî-hûiⁿ chhú-lí chìm kui-mê ê bí, siūⁿ beh chài i khì. Chhia-khò͘ lāi khòaⁿ-bô káu, siūⁿ kóng seng khì chhú-lí kong-sū chiah koh-kóng. Siūⁿ-bē-kàu túi iù-jî-hûiⁿ tńg--lâi mā bô khòaⁿ tioh i. Góa cháu-khì Lô-tong chhōe chìn ū-miâ ê sǹg-miā-sian mn̄g伯恩 ê hē-lo̍h, i seng iōng chóa-pâi-á hō͘ goán thiu. Góa thiu-tio̍h ê chóa-pâi-á téng-bīn sī ōe chi̍t-kháu chúi-chéⁿ. Sǹg-miā-sian tio̍h kóng 伯恩 i bô cháu hūiⁿ, tī gún-tau hù-kīn. M̄-koh góa khì gún-tau hù-kīn tōa-siaⁿ hiàm "伯恩, 伯恩 " i lóng-bô khòaⁿ tio̍h sim-ài ê伯恩 , tio̍h án-ni i bô koh tńg--lâi, hō͘ gún chìn kan-khó͘ ! Góa siūⁿ i khó-lêng sī koh khì siáu káu-bó, hō͘ lâng lia̍h--khì--ah!
I pháng-kìⁿ ê thâu saⁿ kò goa̍t, in-ūi chìn siūⁿ i, tú-hó góa tī Lô-tong siā-khu tāi-ha̍k siōng ōe-tô͘ pan, góa tio̍h chioh-tio̍h chhái-pit chhiong góa ê su-liām kah ōe chhut-lâi. Miso ūi chit-pak tô͘ hō chi̍t ê chìn lōng-bān ê miâ~Tī múi chi̍t ê khong-kan, siūⁿ--lí . Chit-chàn tāi-chì mā hō͘ góa chhim-chhim thé-hōe tio̍h chı̍t kù ōe～Ài m̄ thang thoa .
Hō͘ lín ioh, āu--lâi góa koh tú-tio̍h kui chiah káu?
讀hōo你聽：
文章屬作者個人意見，文責歸屬作者，本報提供意見交流平台，不代表本報立場。
