是按怎欲揀這篇：
你有偌久無hām阿公、阿媽開講話仙--ah？轉來厝--nih團圓kap親人鬥陣，suah kap序大無話thang講，tse kám是文化ê溝隙？Ia̍h是語言ê斷層？因為語言環境ê變遷，致使公孫無法度溝通，m̄-nā是親情斷站ê危機，koh-khah是文化斷站ê危機。
【教育部漢字kap台羅合用版】
若到民俗過節，tiānn-tio̍h是親情交流學習ê好機會。親像真濟家庭趁中秋節聚會，有烘肉、放炮仔、peh柚仔、食月餅、泡茶；有tang時仔tī家己厝--ni̍h ê大埕，ia̍h是亭仔跤、公園、曠野，mā有人tī餐廳。無論tī佗位，親人團圓氣氛lóng真讚。Tsîng少年時代到tann，我經歷台灣民俗文化變遷ê過程，mā看著母語因為「越頭症」，出現親情斷站ê危機，總--是有寡失落感。
Gún細漢ê時環境bái，物資真欠缺，lóng無大pha電火；m̄-koh因為án-ne tō無「光害」，所以tī大埕賞月看天星特別光、特別明。中秋月光暝gún規家伙仔peh家己種ê柚仔食，koh kā柚仔皮做帽仔戴；gún ē招厝邊ê囡仔伴來sńg「踢銅管仔」ia̍h是「騎馬sio戰」，koh tsiok愛聽大人開講。Hit个年代無食月餅、無烘肉，mā無放炮仔kap sńg『仙女棒』，囡仔人學大人講話teh「承話鬚」，對家庭、族群、語言、文化、土地ê感情自然傳承。He情境iáu宛然tī眼前，有飽tīnn ê幸福，mā是我siōng愛ê學習。
Tsit擺中秋暝我觀察著「越頭症」：大人囡仔lóng轉來厝--ni̍h teh烘肉，老人suah目睭金金，話聽無幾句，稀微koh無奈。因為這iân ê大人主要kōo華語溝通，in對爸母講母語，m̄-koh越頭對囝兒ia̍h是兄弟姊妹就講華語--ah！阿祖級ê老人kan-tann ē-hiáu台語，看規陣囝孫仔轉來團圓當然歡喜，m̄-koh伊m̄知影囝孫仔teh講啥，只好用目睭看囡仔大細ê表情tuè歡喜，天倫之樂享受一半niâ。Tsit幕hōo我發覺有親情斷站ê危機，tse嚴重「越頭症」ê中秋暝，hōo人心真酸（suinn）。
Lán自細漢tī華語霸權ê環境內底hông創治，suah m̄敢講母語。母語若無--去，lán人應該有ê tah-bā就tuè teh無。Tsit款殖民ê語言政策延續數十冬，爸母因為驚囝tuè時代bē tio̍h，ē變無水準，lóng照殖民者ê期待，kap囝講華語；致使阿公、阿媽無法度kap孫溝通，頂下代語言bē通，感情hông拆散--去。而且台灣人ê「越頭症」，是m̄管佗一族群lóng有。
Tī家己ê土地失去家己ê語言，tsiok失khuì！筆者認為，政府ài嚴肅看待本土語言ê教育政策、通過《國家語言發展法》，獎勵各族群學習母語，積極治療「越頭症」，宣導「教囝講母語」、「講母語是敬祖先」等等……Hōo逐家對母語建立信心，tī家庭內使用母語，tsiânn做「母語家庭」，重khioh母語做寶貝！
【傳統白話字版】
Nā kàu bîn-sio̍k kòe-cheh, tiāⁿ-tio̍h sī chhin-chêng kau-liû ha̍k-si̍p ê hó ki-hōe. Chhin-chhiūⁿ chin chē ka-têng thàn Tiong-chhiu-cheh chū-hōe, ū hang bah, pàng phàu-á, peh iū-á, chia̍h goe̍h-piáⁿ, phàu tê; ū-tang-sî-á tī ka-kī chhù--ni̍h ê tōa tiâⁿ, ia̍h-sī têng-á-kha, kong-hn̂g, khòng-iá, mā ū lâng tī chhan-thiaⁿ. Bô-lūn tī tó-ūi, chhin-lâng thoân-îⁿ khì-hun lóng chin chán. Chêng siàu-liân sî-tāi kàu taⁿ, góa keng-le̍k Tâi-oân bîn-sio̍k bûn-hòa piàn-chhian ê kòe-têng, mā khòaⁿ tio̍h bó-gí in-ūi “Oa̍t-thâu-chèng”, chhut-hiān chhin-chêng tn̄g-chām ê gûi-ki, chóng--sī ū kóa sit-lo̍h-kám.
Gún sè-hàn ê sî khoân-kéng bái, bu̍t-chu chin khiàm-khoat, lóng bô tōa pha tiān-hóe; m̄-koh in-ūi án-ne tō bô “kong-hāi”, só͘-í tī tōa tiâⁿ siúⁿ-goe̍h khòaⁿ thiⁿ-chhiⁿ te̍k-pia̍t kng, te̍k-pia̍t bêng. Tiong-chhiu goe̍h kng mî gún kui-ke-hóe-á peh ka-kī chèng ê iū-á chia̍h, koh kā iū-á phôe chò bō-á tì; gún ē chio chhù-piⁿ ê gín-á-phōaⁿ lâi sńg “that tâng-kóng-á” ia̍h-sī “khiâ bé sio-chiàn”, koh chiok ài thiaⁿ tōa-lâng khai-káng. Hit ê nî-tāi bô chia̍h goe̍h-piáⁿ, bô hang bah, mā bô pàng phàu-á kap sńg『仙女棒』, gín-á-lâng o̍h tōa-lâng kong-ōe teh “sîn-ōe-chhiu”, tùi ka-têng, cho̍k-kûn, gí-giân, bûn-hòa, thó͘-tē ê kám-chêng chū-jiân thoân-sêng. He chêng-kéng iáu oán-jiân tī gán-chêng, ū pá-tīⁿ ê hēng-hok, mā-sī góa siōng ài ê ha̍k-si̍p.
Chit pái Tiong-chhiu mî góa koan-chhat tio̍h “Oa̍t-thâu-chèng”: Tōa-lâng gín-á lóng tńg lâi chhù--ni̍h teh hang bah, lāu-lâng soah ba̍k-chiu kim-kim, ōe thiaⁿ bô kúi kù, hi-bî koh bô-nāi. In-ūi chit iân ê tōa-lâng chú-iàu kō͘ Hôa-gí ko͘-thong, in tùi pē-bú kóng bó-gí, m̄-koh oa̍t-thâu tùi kiáⁿ-jî ia̍h-sī hiaⁿ-tī-chí-mōe tō kóng Hôa-gí--ah! A-chó͘ kip ê lāu-lâng kan-taⁿ ē-hiáu Tâi-gí, khòaⁿ kui tīn kiáⁿ-sun-á tńg-lâi thôan-îⁿ tong-jiân hoaⁿ-hí, m̄-koh i m̄ chai-iáⁿ kiáⁿ-sun-á teh kóng siáⁿ, chí-hó iōng ba̍k-chiu khòaⁿ gín-á tōa-sè ê piáu-chêng tòe hoaⁿ-hí, thian-lûn chi lo̍k hiáng-siū chi̍t-pòaⁿ niâ. Chit bō͘ hō͘ góa hoat-kak ū chhin-chêng tn̄g-chām ê gûi-ki, che giâm-tiōng “Oa̍t-thâu-chèng” ê Tiong-chhiu mî, hō͘ lâng sim chin suiⁿ.
Lán chū sè-hàn tī Hôa-gí pà-koân ê khôan-kéng lāi-té hông chhòng-tī, soah m̄ káⁿ kóng bó-gí. Bó-gí nā bô--khì, lán-lâng eng-kai ū ê tah-bā tō tòe leh bô. Chit khoán si̍t-bîn ê gí-giân chèng-chhek iân-sio̍k sò͘ cha̍p tang, pē-bú in-ūi kiaⁿ kiáⁿ tòe sî-tāi bē tio̍h, ē piàn bô chúi-chún, lóng chiàu si̍t-bîn-chiá ê kî-thāi, kap kiáⁿ kóng Hôa-gí; tì-sú a-kong, a-má bô hoat-tō͘ kap sun ko͘-thong, téng-ē tāi gí-giân bē thong, kám-chêng hông thiah-sòaⁿ--khì. Jî-chhiáⁿ Tâi-oân-lâng ê “Oa̍t-thâu-chèng”, sī m̄-koán tó chi̍t cho̍k-kûn lóng ū.
Tī ka-kī ê thó͘-tē sit-khì ka-kī ê gí-giân, chiok sit-khùi ! Pit-chiá jīn-ûi, chèng-hú ài giâm-siok khòaⁿ-thāi pún-thó͘ gí-giân ê kàu-io̍k chèng-chhek, thong-kòe “Kok-ka Gí-giân Hoat-tián Hoat”, chióng-lē kok cho̍k-kûn ha̍k-si̍p bó-gí, chek-ke̍k tī-liâu “Oa̍t-thâu-chèng”, soan-tō “Kà kiáⁿ kóng bó-gí”, “kóng bó-gí sī kèng chó͘-sian” téng-téng… Hō͘ ta̍k-ke tùi bó-gí kiàn-li̍p sìn-sim, tī ka-têng lāi sú-iōng bó-gí, chiâⁿ-chò “bó-gí ka-têng”, têng khioh bó-gí chò pó-pòe!
讀予你聽：
（作者是台灣羅馬字協會祕書長；本文由台灣羅馬字協會提供。）
註：【教育部漢字kap台羅合用版】使用教育部推薦漢字kap台羅，一寡字詞ê語音kap語意thang上教育部台灣閩南語常用詞辭典查詢；【傳統白話字版】使用傳統白話字，一寡字詞ê語音kap語意thang上白話字台語文網站查詢。『 』內底用華語發音。
延伸閱讀：
若欲投稿，請寄：binpotgb@gmail.com，文章字數 600-800；文章若採用，有淡薄仔稿費。
請上【台語世界】閱讀閣較濟相關文章。
專欄屬作者個人意見，文責歸屬作者，本報提供意見交流平台，不代表本報立場。
