【台語世界／錄音】Tâi-oân Cheng-sîn Taiwan Zeitgeist

是按怎欲揀這篇：
今年ê世大運，台灣人骨力拍拚得著真好ê成績，mā hō͘ lán看著真感心ê「台灣精神」。台灣一步一跤印，行上世界舞台，hām國際做厝邊。Lán beh用啥mi̍h面模kap地球村鬥陣？台灣精神ê內涵是啥？答案hō͘ lán做伙來chiâⁿ。

Ìn-siōng lāi-té, kiàn-pái nā thiaⁿ-tio̍h “Ji̍t-pún Cheng-sîn” chit-ê sû, lóng kám-kak chiok chiàⁿ-bīn, piáu-sī: chò tāi-chì téng-chin, chiàu-pō͘-lâi; chò-lâng siú kui-kí, bē lām-sám, ū lé-sò͘, chheng-khì-siùⁿ téng-téng. Góa it-ti̍t lóng teh siūⁿ, sī siáⁿ-tāi bô “Tiong-kok Cheng-sîn” á-sī “Tâi-oân Cheng-sîn” chit-khoán sû? Kám-sī kin-pún to bô chûn-chāi? Che khak-si̍t khùn-jiáu góa put-chí-á kú.

Chit-pái lán pān “2017 Sè-kài Tāi-ha̍k Ūn-tōng-hōe (2017 Summer Universiade)”, hō͘ góa chhōe tio̍h “Tâi-oân Cheng-sîn” ê bô͘-hoān--ah! Amis (Pangcah) cho̍k giâ-tāng soán-chhiú Koeh, Hēng-sûn （郭婞淳, cho̍k-gí miâ: Tana）sió-chiá tī 58 kong-kin-kip pí-sài tiong, m̄-nā the̍h tio̍h koan-kun, koh phah-phòa sè-kài kì-lio̍k.

Koh-khah hō͘ lán kam-sim--ê ū ē-té kúi-hāng:

1) I pún-sin sī kan-khó͘ lâng. Tan-chhin ka-têng, in lāu-bó sì-kè khì chò sòaⁿ-kang, ji̍t-chí chin pháiⁿ kòe, m̄-nā chia̍h-chhēng chin chhìn-chhái, khiā-ke mā bô thang kò͘-tēng. I bat khì tòa kòe a-má tau, a-kū tau, a-î tau, mā tòa kòe Tâi-tang Koān-gī-hōe, lō͘-bóe khì tòa tī Tâi-tang Tāi-ha̍k Hù-sio̍k Thé-io̍k Tiong-ha̍k ê siok-sià. Tī chit-khoán chiah-nī bái ê khoân-kéng--nih koh ē-tàng it-ti̍t phah-piàⁿ, it-ti̍t phah-piàⁿ, tit-tio̍h chit-má chit-khoán sè-kài-kip ê sêng-chiū, thang kóng “tiám teng-hóe bô tè chhōe”, khak-si̍t sī Tâi-oân-lâng ê hó bô͘-hoān!

2) Jím-nāi bô hòng-khì. 2014 nî i bat hō͘ 141 kong-kin ê tang-mi̍h teh tio̍h chiàⁿ-pêng tōa-thúi, chō-sêng 80% kin-bah giâm-tiōng siong-hāi; hit-chūn chin chē lâng siūⁿ-kóng i eng-kai bô hoat-tō͘ koh-chài ūn-tōng--ah, m̄-kú i bô hòng-khì, gê-khí-kin kā ân-ân, kè-sio̍k phah-piàⁿ.

3) Khiam-hi. Phah-phòa sè-kài kì-lio̍k hit-tiûⁿ pí-sài oân, i ba̍k-sái kâⁿ--leh, kóng:『（挺舉）142公斤是全台灣人幫我舉起來的！』Kā kong-lô hiàn hō͘ i sim-koaⁿ lāi-té ê Tâi-oân, mā hō͘ lán thiaⁿ liáu ba̍k-sái lâu.

4) Ē-hiáu kám-un hôe-pò. Kan-khó͘ lâng ū tām-po̍h-á chîⁿ koh khéng hôe-pò siā-hōe, si̍t-chāi ū-kàu hi-hán, chiok ū phín! I 2013 nî chiū bat koan 150 bān bé kiù-hō͘-chhia, koan chióng-ha̍k-kim hō͘ ha̍k-hāu; hit-nî Lí-iok Ò-ūn tit-tio̍h tâng-pâi, ū Kok-kong Chióng-kim 500 bān kap Chiang-hòa Gîn-hâng 100 bān chióng-lē-kim, tān-sī kàu-liān-thoân in-ūi hoat-kui būn-tê soah bô chióng-kim, i chiū kā 500 bān pun hō͘ kàu-liān-thoân. Lán siong-sìn i āu-piah mā koh ū chin-chē kong-ek kè-ōe beh chò. Siūⁿ khòaⁿ-māi: Hia-ê tōa-sè-siaⁿ teh chhiúⁿ 18% ê lâng beh án-chóaⁿ kap Koeh sió-chiá pí--leh?

5) Chiàu-kò͘ āu-pòe. I bat tī Jī-káu-mê (『除夕夜』) choan-kang tńg-khì ha̍k-hāu pôe-phōaⁿ iáu teh piàⁿ-sì liān-si̍p ê ha̍k-tē, ha̍k-moāi, koh thê-kiong chióng-ha̍k-kim.

6) Thê-seng Tâi-oân-lâng ê chū-sìn. I ū kóng:『我相信這一舉可以凝聚所有國人一同重視體育項目。』M̄-nā án-ne, góa mā siong-sìn chit-pái ūn-tōng-hōe í-keng tōa-tōa thê-ko Tâi-oân-lâng kong-êng-kám kap chū-sìn-sim. Tâi-oân-lâng siōng-tōa ê būn-tê, chiū-sī bô chū-sìn. Chit-pái Sè-tāi-ūn eng-kai ū hō͘ Tâi-oân-lâng ê chū-sìn-sim chhèng koân chiok-chē. Che tùi thoân-kiat Tâi-oân, sīm-chì chhiok-sêng Tâi-oân-lâng “Tâi-oân Bîn-cho̍k” ì-sek kiàn-li̍p, choa̍t-tùi ū chiok chiàⁿ-bīn ê éng-hióng.

Lēng-gōa, Iûⁿ, Ha̍p-cheng（楊合貞）iâⁿ 5 tè kim-pâi, kā chióng-kim koan hō͘ bó-hāu Tâi-lâm-chhī Tāi-oan Kok-sió; “Tâi-oân Te̍k-khoài-chhia”（註一） Iûⁿ, Chùn-hān（楊俊瀚, cho̍k-gí miâ: Futing）m̄-kam kā kū teng-á-ê tàn-tiāu; kóng Tâi-gí ê Chng, Kiat-seng（莊吉生）ūi-tio̍h beh thè Tâi-oân phah-piàⁿ, thiau-kang ka-ji̍p Tâi-oân-che̍k; Tè, Chu-éng（戴資穎）hòng-khì chham-ka chióng-kim ke chiok chē, kok-chè chek-hun ke chiok koân ê Sè-kài Ú-mô͘-kiû Kím-phiau-sài, lâu tiàm Tâi-oân thè Tâi-oân cheng-chhú kim-pâi, koh phah kong-ek-sèng kóng-kò lio̍k-iáⁿ... téng-téng, che lóng sī hō͘ lán chiok kám-tōng, hō͘ lán lâu ba̍k-sái ê chin-si̍t kò͘-sū.

Kóng kàu chia, góa hiông-hiông hoat-hiān che eng-kai chiū-sī lán chá-chêng khiàm-khoat ê “Tâi-oân Cheng-sîn”! Lán ê “Tâi-oân Cheng-sîn” sui-bóng kap “Ji̍t-pún Cheng-sîn” bô siáⁿ kāng, tān-sī lán ê “jím-nāi”, “khiam-hi”, “hōng-hiàn” kap “hôe-pò” í-keng ū chhiau-kòe lán him-siān ê “Ji̍t-pún Cheng-sîn”--ah!

Tâi-oân-lâng ka-iû! “Tâi-oân Cheng-sîn” ka-iû! ¡Viva Taiwan Zeitgeist!（註二）

讀予你聽：

（作者是台灣羅馬字協會創會理事長、高雄醫學大學「醫用台語」課程講師；本文由台灣羅馬字協會提供。）

註一：「台灣特快車」是『台灣最速男』ê台語講法。

註二：「¡Viva Taiwan Zeitgeist!」是西班牙語ê「台灣精神萬歲！」。

註三：本文使用教育部推薦漢字kap台羅，一寡字詞ê語音kap語意thang上教育部台灣閩南語常用詞辭典查詢；『 』內底用華語發音。

請參照【教育部漢字kap台羅合用版】

延伸閱讀：
【台語世界／錄音】半路看--著--ê
【台語世界／錄音】紲鼓，煞鼓

若欲投稿，請寄：binpotgb@gmail.com，文章字數 600-800；文章若採用，有淡薄仔稿費。

請上【台語世界】閱讀閣較濟相關文章。