現代社會注重多元智能。無論教育、經濟、文化，各階層攏chiok chhiau-hoa koh鬧熱滾滾。真符合聯合國文化多樣性宣言ê主張。M̄-koh台灣怪事實在有夠濟。Piān-nā講tio̍h多元語言，焦點soah攏是英語、德語、西班牙語、日語、越南語等等，完全排除在地母語。奇怪--lah！台灣人ná會無理解母語是自信ê基石？母語是財產，咱家己ê母語財一定ài家己顧！
Goán ūi-tio̍h辦台語營，去交涉坐船參觀ê代誌。因為是台語團體ê活動，所以要求船頂解說員講台語。櫃檯小姐soah用真憢疑ê口氣問講：「Lín是ùi tó位來--ê？Ná會一定ài講台語--leh？Chit-má kám m̄是lóng teh講『國語』--ah？Goán船頂解說員是無法度全部用台語講--喔！」後--來in ê主管出來解說講in ê導覽員有多語言ê能力。In會曉講英語、日語。In ê台語khah bē輾轉--neh。台灣導覽員tī家己ê土地展外語gâu，tō kan-taⁿ bē-hiáu全程講台語?奇怪--lah！In ná會無智覺家己ê語言會死tī家己ê土地--leh！
有一擺來到廟寺參觀在地掠漁á人提供ê古早物。Tī參觀ê時看tio̍h櫥仔內底，文物件頂面所貼ê怪漢字。He字是腦海內chhiau-chhōe bē-tio̍h--ê彼款，攏讀bē出--來。致使展示kap文化傳承ê意義，tī聲音化做文字ê過程中，kā傳達ê母語源頭chhoah斷--去-ah。Goán kā廟寺講羅馬字ê重要，請in上好tī文物件頂面加註羅馬字。In sûi ìn講：「有--ah！Goán有國際化ê思考。Goán ê籤詩lóng有英文、日文版--喔！」奇怪--lah！In ná會無理解展示用羅馬字才是世界通行ê文字--leh！
過年前goán tī三鳳宮排擔chhui-sak羅馬字春聯。有人興chhih-chhih行óa--來，chhùi koh ná hoah講：「Ŏa！英語mā會使寫門聯--喔！Chiok心適--neh！」Gún kā解說講che是台語白話字，m̄是英語--喔！In soah面色改變，越頭tō走--去-ah！奇怪--lah！In ná會無了解羅馬字寫台語已經百外年--ah！
Chit-má有真chē人關心公平正義ê議題。講bē-sái輕視人ê母語，建議人m̄好叫客人á。講「á」是輕視ê意思，ài叫「客人」chiah tio̍h。基本上我會支持「尊重--人」這个看法。M̄-koh有人beh堅持kā台語講做「閩南語」。Kám有「尊重--人」？Tng lán用心計較leh講人權kap尊重ê時，焦點lóng是「客語、原住民語」chiah-ê少數民族。台語人攏無人權kap尊重。Soah隨在人用Ho̍h-lo̍h人、閩南人，chiah-ê輕視ê名稱。奇怪--lah！In無了解若用羅馬字寫台語、Hak-fa、Tayal、Amis，án-ne攏bē相犯！
9月15 goán參觀小林大武壠ê平埔夜祭。He牽曲ê聲kā我ê心bán-tiâu--leh。Mā看tio̍h有囡仔出現，歡喜傳承有向望。M̄-koh台灣人代代傳承ê旋律，kám有照天理？平埔夜祭主持人講『向水』，無講「hiàng-chúi」。講『公廨』，無講「kong-kài」。Haih！實在真可惜--lah！母語是族群ê靈魂。台灣魂beh ná會tī華語安定--leh？奇怪--lah！In ná會無了解語言是文化ê肥底--neh！
台灣字（白話字）版
Tâi-oân Gí-bûn Koài-sū
Bûn, Lo̍k-im/ Tân, Kim Hoa
Hiān-tāi siā-hōe chù-tiōng to-goân tì-lêng. Bô-lūn kàu-io̍k, keng-chè, bûn-hòa, kok kai-chân lóng chiok chhiau-hoa koh lāu-jia̍t kún-kún. Chin hû-ha̍p Liân-ha̍p-kok Bûn-hòa To-iūⁿ-sèng Soan-giân ê chú-tiuⁿ. M̄-koh Tâi-oân koài-sū si̍t-chāi ū-kàu chē. Piān-nā kóng-tio̍h to-goân gí-giân, chiau-tiám soah long sī Eng-gí, Tek-gí, Se-pan-gâ-gí, Ji̍t-gí, Oa̍t-lâm gí téng-téng. Oân-choân pâi-tû chāi-tē bó-gí. Kî-koài--lah! Tâi-oân-lâng ná ē bô lí-kái bó-gí sī chū-sìn ê ki-chio̍h? Bó-gí sī châi-sán. Lán ka-kī ê bó-gí-châi it-téng ài ka-kī kò͘!
Goán ūi-tio̍h pān Tài-gî iâⁿ, khì kau-sia̍p chē chûn chham-koan ê tāi-chì. In-ūi sī Tài-gî thoân-thé ê oa̍h-tāng, só͘-í iau-kiû chûn-téng ê kái-soeh-goân kóng Tâi-gí. Kūi-tâi sió-chiá soah iōng chin giâu-gî ê kháu-khì mn̄g kóng, “Lín sī ùi tó-ūi lâi--ê? Ná ē it-tēng ài kóng Tâi-gí--leh? Chit-má kám m̄ sī lóng teh kóng “kuo-yu(國語)”--ah? Goán chûn-téng kái-soeh-goân sī bô-hoat-tō͘ choân-pō͘ iōng Tâi-gí kóng--o͘h!” Āu--lâi in ê chú-koán chhut-lâi kái-soeh kóng in ê tō-lám-goân ū to-chióng gí-giân ê lêng-le̍k. In ē-hiáu kóng Eng-gí, Ji̍t-gí. In ê Tâi-gí khah bē lián-tńg--neh. Tâi-oân tō-lám-goân tī ka-tī ê thó͘-tē tián gōa-gí gâu, tō kan-taⁿ bē-hiáu choân-têng kóng Tâi-gí? Kî-koài--lah! In ná ē bô tì-kak ka-tī ê gí-giân ē sí tī ka-tī ê thó͘-tē--leh!
Ū chi̍t pái lâi kàu biō-sī chham-koan chāi-tē lia̍h-hî-á lâng thê-kiong ê kó͘-chá-mi̍h. Tī chham-koan ê sî khòaⁿ-tio̍h tû-á lāi-té bûn-bu̍t-kiāⁿ téng-bīn só͘ tah ê koài hàn-jī. He jī sī náu-hái lāi chhiau-chhōe bē-tio̍h--ê hit khóan, lóng tha̍k bē chhut--lâi. Tì-sú “tián-sī” kap bûn-hòa thoân-sêng ê ì-gī tī siaⁿ-im hòa-chò bûn-jī ê kòe-têng tiong, kā thoân-ta̍t ê bó-gí goân-thâu chhoah tn̄g--khì-ah. Goán kā biō-sī kóng Lô-má-jī ê tiōng-iàu. Chhiáⁿ in siōng hó tī bûn-bu̍t-kiāⁿ téng-bīn ka-chù Lô-má-jī. In sûi ìn kóng, “Ū--ah! Goán ū kok-chè-hòa ê su-khó. Goán ê chhiam-si lóng ū Eng-bûn, Ji̍t-bûn pán--o͘h!” Kî-koài--lah! In ná ē bô lí-kái tián-sī iōng Lô-má-jī chiah sī sè-kài thong-hêng ê bûn-jī--leh!
Kòe-nî chêng goán tī Sam-hōng-kiong pâi-tàⁿ chhui-sak Lô-má-jī chhun-liân. Ū lâng hèng-tshih-tshih kiâⁿ-óa--lâi, chhùi koh ná hoah kóng, “Ŏa！Eng-gí mā ē-sái siá mn̂g-liân--o͘h! Chiok sim-sek--ê-neh!” Gún kā kái-soeh kóng, che sī Tâi-gí pe̍h-ōe-jī, m̄-sī Eng-gí--o͘h! In soah bīn-sek kái-piàn, oa̍t-thâu tō cháu--khì-ah! Kî-koài--lah! In ná ē bô liáu-kái Lô-má-jī siá Tâi-gí í-keng pah-gōa nî--ah!
Chit-má ū chin chē lâng koan-sim kong-pêⁿ chèng-gī ê gī-tē. Kóng bē-sái khin-sī lâng ê bó-gí, kiàn-gī lâng m̄-hó kiò Kheh-lâng-á. Kóng “á” sī khin-sī ê ì-sù, ài kiò “Kheh-lâng” chiah tio̍h. Ki-pún-siōng góa ē chi-chhî “chûn-tiong--lâng” chit ê khòaⁿ-hoat. M̄-koh ū lâng beh kian-chhî kā Tâi-gí kóng-chò “Bân-lâm-gí”. Kám ū “chun-tiōng--lâng”? Tng lán iōng-sim kè-kàu leh kóng jîn-koân kap chûn-tiong ê sî, chiau-tiám lóng sī “Kheh-gí, Goân-chū-bîn-gí” chiah-ê chió-sò͘ bîn-cho̍k. Tâi-gí-lâng lóng bô jîn-koân kap chun-tiōng. Soah sûi-chāi lâng iōng “hô ló lâng”, “bân lâm lâng” chiah-ê khin-sī ê miâ-chheng. Kî-koài--lah! In bô liáu-kái nā iōng Lô-má-jī siá “Tâi-gí”, “hak fa”, “Tāi-ián”, “Amis”, án-ne lóng bē sio-hoān!
9 goe̍h 15 goán chham-koan Sió-nâ Taivoan ê pêⁿ-po͘ iā-chè. He khan-hek ê siaⁿ kā góa ê sim bán-tiâu--leh. Mā khòaⁿ-tio̍h ū gín-á chhut-hiān, hoaⁿ-hí thoân-sêng ū ǹg-bāng. M̄-koh Tâi-oân-lâng tāi-tāi thoân-sêng ê soân-lu̍t, kám ū chiàu thiⁿ-lí? Pêⁿ-po͘ iā-chè chú-chhî-jîn kóng “siang-su(向水)”, bô kóng “hiàng-chúi”, kóng “kong-sie(公廨)”, bô kóng “kong-kài”. Haih! Si̍t-chāi chin khó-sioh--lah! Bó-gí sī cho̍k-kûn ê lêng-hûn. Tâi-oân hûn beh ná ē tī Hôa-gí an-tēng--leh? Kî-koài--lah! In ná ē bô liáu-kái gí-giân sī bûn-hòa ê pûi-té--neh!
讀hōo你聽：
文章屬作者個人意見，文責歸屬作者，本報提供意見交流平台，不代表本報立場。
