這幾年來有kóa煩惱台灣語言將會淪落聯合國教科文組織所評估ê瀕臨重大危險語言等級。不時佇基層phah拚leh搶救咱ê台灣母語。多數台灣選民面對這種「非經濟、m̄是福利」ê行動 lóng無感覺。為啥物leh？
「話若欲講透機，目屎就掰bē離」。既然政府早就有了解聯合國大會1948年決議通過，並且宣佈ê〈世界語言權宣言〉。並且知影1996年ê〈世界人權宣言〉，也簽署聯合國教科文組織2001年ê〈世界文化多樣性宣言〉。內容包含「語言是人權」這項國際上普遍受重視ê代誌。獨獨咱台灣頂到下ê公民就是無要無緊，連人權推廣單位嘛無leh hìⁿ-haiⁿ！借問，咱家己敢有重視家己ê母語人權?敢講咱家己的母語人權家己毋救？
雖然自2001年起，有佇國小一禮拜一節35分鐘ê台灣母語教學。將近20年來ê結果，台灣母語ê使用率是愈來愈低。Chit-kú 40歲左右ê爸母會講台灣母語ê比例無koân。In ê囡仔當然袂曉講家己ê台灣母語。致使台灣母語已經陷落聯合國公佈：「多被群體內阿公、阿媽一代使用；群體內ê爸母一代會當理解hit个語言，但是並bē對同年齡層或者是兒童使用」ê這款重大危險性ê語言。
另外，一種語言若有符合下面這三種情形才有可能繼續生存落去。第一，佇公共場所、場合有人leh講。第二，佇大小型傳播媒體有人leh使用。第三，佇各級學校有安排教學課程。
若照目前政府對台灣母語ê象徵性做法，實在無做無死，愈做愈死。總講一句，就是政府必需強力營造台灣母語ê大環境。大環境就是多數家庭有leh使用母語，重點是政府愛鼓勵加獎勵。像講設母語家庭表揚，設立各學級的母語實驗學校。加上大力出版台灣母語讀物等等ê有效措施。長期落來才有才調保存台灣母語。普遍使用台灣母語，才有法度避免台灣母語瀕臨滅絕ê厄運。
台灣字(白話字)版
Ka-kī ê Bó-gí Ka-kī Kiù
Bûn, Lo̍k-im/ Tiuⁿ Siok-chin
Chit kúi nî lâi ū kóa hoân-ló Tâi-oân gí-giân chiong ē lûn-lo̍h Liân-ha̍p-kok Kàu-kho-bûn Cho͘-chit só͘ phêng-kó͘ ê pin-lîm tiōng-tāi gûi-hiám gí-giân téng-kip. Put-sî tī ki-chân phah-piàⁿ leh chhiúⁿ-kiù lán ê Tâi-oân bó-gí. To-sò͘ Tâi-oân soán-bîn bīn-tùi chit chióng “hui keng-chè, m̄ sī hok-lī” ê hêng-tōng lóng bô kám-kak. Ūi-siáⁿ-mi̍h leh?
“Ōe nā beh kóng thàu-ki, ba̍k-sái tō póe bē lī.” Kì-jiân chèng-hú chá tō ū liáu-kái Liân-ha̍p-kok tāi-hōe 1948 nî koat-gī thong-kòe, pēng-chhiáⁿ soan-pò͘ ê “Sè-kài Gí-giân-koân Soan-giân”. Jî-chhiáⁿ chai-iáⁿ 1996 nî ê “Sè-kài jîn-koân Soan-giân”, iā chhiam-sú Liân-ha̍p-kok Kàu-kho-bûn Cho͘-chit 2001 nî ê “Sè-kài Bûn-hòa To-iūⁿ-sèng Soan-giân”. Lōe-iông pau-hâm “gí-giân sī jîn-koân” chit hāng kok-chè-siōng phó͘-phiàn siū tiōng-sī ê tāi-chì. To̍k-to̍k lán Tâi-oân téng kàu ē ê kong-bîn tō sī bô-iàu-bô-kín, liân jîn-koân thui-kóng tan-ūi mā bô leh hìⁿ-haiⁿ! Chioh-mn̄g, lán ka-kī kám ū tiōng-sī ka-kī ê bó-gí jîn-koân? Kám kóng lán ka-kī ê bó-gí jîn-koân ka-kī m̄ kiù?
Sui-jiân chū 2001 nî khí, ū tī kok-sió 1 lé-pài 1 chiat 35 hun-cheng ê Tâi-oân bó-gí kàu-ha̍k. Chiong-kīn 20 nî lâi ê kiat-kó, Tâi-oân bó-gí ê sú-iōng-lu̍t sī jú lâi jú kē. Chit-kú 40 hòe chó-iū ê pē-bú ē kóng Tâi-oân bó-gí ê pí-lē bô koân. In ê gín-á tong-jiân bē-hiáu kóng ka-kī ê Tâi-oân bó-gí. Tì-sú Tâi-oân bó-gí í-keng hām-lo̍h Liân-ha̍p-kok kong-pò͘, “to pī kûn-thé lāi a-kong, a-má it-tāi sú-iōng; kûn-thé lāi pē-bú it-tāi ē-tàng lí-kái hit ê gí-giân, tān-sī pēng bē tùi tông nî-lêng-chàn he̍k-chiá sī jî-tông sú-iōng” ê chit khoán tiōng-tāi gûi-hiám-sèng ê gí-giân.
Lēng-gōa, chi̍t chióng gí-giân nā ū hû-ha̍p ē-bīn chit 3 chióng chêng-hêng chiah ū khó-lêng kè-sio̍k seng-chûn--lo̍h-khì. Tē-it, tī kong-kiōng tiûⁿ-só͘, tiûⁿ-ha̍p ū lâng leh kóng. Tē-jī, tī tōa-sió hêng thoân-pò mûi-thé ū lâng leh sú-iōng. Tē-saⁿ, tī kok kip ha̍k-hāu ū an-pâi kàu-ha̍k khò-têng.
Nā chiàu bo̍k-chêng chèng-hú tùi Tâi-oân bó-gí ê siōng-teng-sèng chò-hoat, si̍t-chāi bô chò bô sí, jú chò jú sí. Chóng-kóng chi̍t kù, tō sī chèng-hú pit-su kiông-le̍k êng-chō Tâi-oân bó-gí ê tōa khoân-kéng. Tōa khoân-kéng tō sī to-sò͘ ka-têng ū leh sú-iōng bó-gí, tiōng-tiám sī chèng-hú ài kó͘-lē ka chióng-le. Chhiūⁿ-kóng siat bó-gí ka-têng piáu-iông, siat-li̍p kok ha̍k-kip ê bó-gí si̍t-giām ha̍k-hāu. Ka-siōng tāi-le̍kchhut-pán Tâi-oân bó-gí tho̍k-bu̍t téng-téng ê ū hāu chhò-si. Tn̂g-kî lo̍h--lâi chiah ū châi-tiāu pó-chûn Tâi-oân bó-gí. Phó͘-phiàn sú-iōng Tâi-oân bó-gí, chiah-ū hoat-tō͘ pī-bián Tâi-oân bó-gí pin-lîm bia̍t-choa̍t ê eh-ūn.
讀hōo你聽：
