【台語世界／錄音】烏面lā-poe之父——王徵吉先生

中秋kòe-liáu東北風khah thàu ah，pak-pêng寒帶所在ê渡鳥mā beh ǹg溫暖ê南國poe--lâi ah。Che幾10冬lán台灣tī世界保育siōng ū好成績ê烏面lā-poe mā chún-pī beh來hām逐个hōe-bīn lo͘h。

這2-3冬來網路當sî-kiâⁿ hō-chò「自媒體」，陳水扁前總統mā ū主持kiò-chò「有夢上水」ê 節目。進前有訪問過「烏面lā-poe之父」王徵吉先生。王先生ê一生會當chiâⁿ-chò一齣精彩ê電影。1點鐘ê訪問有95%講台語，hō͘我聽kah真感動lóng bo̍k-kho͘ tâm-tâm。

王先生ùi少年著真欣羨hip-siōng。Beh óa 50-tang前，tī伊20歲生日ê-sî 伊ê A-bú送伊一台雙眼相機，án-ne開始伊ê hip-siōng人生。經過3-4冬hip到chi̍t-ê坎站，想欲koh-khah精進，著數想ài-ū hiàng-sî chiok高級ê單眼相機。iū-koh拄著beh結婚，tio̍h kā 未來ê súi-bó͘（「súi-bó͘ 」sī 伊 lóng án-ne kiò--ê）參詳講kā嫁妝lóng-chóng換做一組單眼相機（機身koh三粒鏡頭）。tī hiàng-sî 攏總ài khai 6,500 kho͘，m̄-koh soah hō͘丈人爸拒絕koh拍銃講：「Lán台南人嫁妝一牛車干焦khǹg一台相機，敢會看—tit？」總是súi-bó͘ 真體貼，結婚了後kā 伊ê phua̍h鍊kap手只手環賣掉，換買伊數想ê單眼相機kap鏡頭。後來王--先-生tī 30歲ê-sî kā興頭ê hip-siōng轉做專業ê「結婚攝影kap畫妝綜合」，tī hiàng-sî ê台南ē-sái講是kiâⁿ-chò siōng頭前--ê，到kah 1992年擴展kàu 6間攝影棚。M̄-koh chit-sî 伊ê人生起第一擺變化。

1992年11--月tī台南七股有人用銃拍死烏面lā-poe，hiàng-sî伊koh-ū兼中華日報社ê攝影記者，報社派伊去採訪，伊深深感覺chit-ê事件hō͘ 台灣tī國際ū chin bái ê形象，án-ne下決心欲用著伊ê鏡頭來宣揚保護環境kap保護烏面lā-poe，koh-beh改變台灣ê保育生態環境形象。I kah súi-bó͘參詳講欲放khì「婚沙攝影」ê事業，chiah會當專心做保護烏面lā-poe ê事工，hông尚感心--ê sī 伊ê súi-bó͘全力支持i-ê決定，著án-ne開始用伊ê專業相機記錄世界ê烏面lā-poe ê生湠kap遷徙ê路途。聽到chiah我ūi in翁仔某chiah-nī無私感動kah目屎掛目墘。

Siōng代先著用相機hip烏面lā-poe來七股hioh-tang ê生態kap環境種種記錄，會當hō͘國人了解「今日鳥類，明日人類」。hiàng-sî全世界ê烏面lā-poe干焦chhun 200外隻niā-niā，已經是kiông-beh滅絕ê物種。伊koh hām環保團體走chông抗爭bô-ài予台南海邊設重工業工場。M̄-niā án-ne ài-koh到香港、日本、、烏面lā-poe hioh-tang所在hip-siōng記錄，koh ài到中國東北hip-siōng記錄生湠ê生態。Tī 1994年伊ê人生起真重大ê第二擺變化。

Tī 1994年i kap súi-bó͘去到南非ūi beh hip非洲lā-poe，伊駛Jì-bú-á車載i-ê súi-bó͘ kap朋友，想袂到soah雄雄破輪失事，伊kap別人著傷，siōng chia̍h-lat是伊ê súi-bó͘ kap另外1 ê 朋友soah重傷過身！chit-ê親像hō͘雷敲著ê打擊，hō͘伊規冬像phàng-kìⁿ魂魄mā lóng m̄敢提起相機，後來經過in後生kap朋友ê鼓勵iah伊mā想起保護烏面lā-poe是in翁仔某一世人ê使命；i ê命iau留leh，著是i iáu-ū未完成ê事工。I chiah koh提起勇氣繼續i ê任務。Án-ne koh10外冬ê拚勢，國內外走chông，mā ū真好ê成果。國內嘉義台南ê沿海濕地保護ka真好勢，民眾ê環保意識mā愈來愈提升，sò͘-pái烏面lā-poe ê數量逐冬增加。主持人陳總統chiah講起「王先生是烏面lā-poe之父，王太太著是烏面lā-poe之母」真是感動人。這中間bat ū 70外萬ê hip-siōng家私tī 國外hông偷--去，koh ū 60外萬ê hip-siōng家私kap人poa̍h落海--lìn，m̄-koh i iáu-sī 無停止伊ê事工。

2012年伊ê人生koh起第三擺ê大變化。Tī 2012-年王先生檢查tì-tio̍h大腸癌，經過開刀kap化療穩定了後，i猶原真堅強拚勢leh做保護烏面lā-poe ê事工。koh有人hip-tio̍h i phāiⁿ尿袋á去到越南hip-siōng記錄烏面lā-poe。到chit-má繼續leh拍拚。伊講起ē「樂觀面對，珍惜性命，把握現在，夢想起飛beh koh快樂出航」。2005年tī Russia(露西亞/俄羅斯)ū發現著烏面lā-poe tī hia生湠，m̄-koh Russia到kah 2015年才參加世界烏面lā-poe國際會議，了後chiah宣布開放hō͘世界ē-tàng進入研究，這mā-sī伊最後未完成記錄ê所在，伊講這任務完成ah chiah會當洗清1992年台灣七股銃殺烏面lā-poe ê污點，這mā-sī 伊kap súi-bó͘ hiàng-sî ê約定。伊真謙虛koh感謝ū濟濟人出錢出力，予伊夢想起飛快樂出航，會當tī無外久beh來完成。

上尾伊講起全世界ê烏面lā-poe tī 1992年干焦200外隻，kàu chit-má已經ū 5,000外隻。逐年來到台灣歇冬lóng ū 3,000外隻，tī 宜蘭、嘉義、台南、高雄、屏東lóng ū烏面lā-poe ê跤跡，這著是台灣成做烏面lā-poe ê幸福地ê原因，mā-sī台灣人ê幸福地，咱ài好好珍惜。

2013年王徵吉野鳥詩情攝影展。圖／作者提供

台灣字（白話字）版

「O͘-bīn lā-poe chi-hū」 Ông, Cheng Kiat sian-siⁿ

Tiong-chhiu kòe-liáu tang-pak-hong khah thàu ah. Pak-pêng hân-tài só͘-chāi ê tō͘-chiáu mā beh ǹg un-loán ê lâm-kok poe--lâi ah. Che kúi 10 tang lán Tâi-oân tī sè-kài pó-io̍k siōng ū hó sêng-chek ê O͘-Bīn lā-poe mā chún-pī beh-lâi hām ta̍k-ê hōe-bīn lo͘h.

Che 2, 3 tang lâi bāng-lō͘ tng sî-kiâⁿ hō-chò “Chū-mûi-thé”. Tân, Chúi Píⁿ chêng Chóng-thóng mā ū chú-chhî kiò-chò ”Ū-bāng siōng-súi” ê chiat-bo̍k.Chìn-chêng ū hóng-mn̄g kòe “O͘-bīn lā-poe chi-hū” Ông, Cheng Kiat sian-siⁿ. Ông--sian-siⁿ ê it-seng ē-tàng chiâⁿ-chò chi̍t-chhut cheng-chhái ê tiān-iáⁿ! 1 tiám-cheng ê hóng-mn̄g ū 95% kóng Tâi-gí, hō͘ góa thiaⁿ kah chin kám-tōng lóng ba̍k-kho͘ tâm-tâm.

Ông--sian-siⁿ ùi siàu-liân tio̍h chin him-siān hip-siōng. Beh óa 50-tang chêng, tī i 20 hòe seⁿ-ji̍t ê-sî I ê A-bú sàng hō͘ i chi̍t-tâi siang-gán siòng-ki. Án-ne khai-sí I ê hip-siōng jîn-seng. Keng-kòe 3, 4 tang hip kàu chi̍t-ê khám-chām, siūⁿ-beh koh-khah cheng-chìn. Tio̍h siàu-siūⁿ ài ū hiàng-sî chiok ko-kip ê tan-gán siòng-ki. Iū-koh tú-tio̍h beh kiat-hun. Tio̍h kā bī-lâi ê súi-bó͘ (“súi-bó͘” sī i lóng án-ne kiò--ê) chham-siông kóng kā kè-chng lóng-chóng ōaⁿ-chò chi̍t-cho͘ tan-gán siòng-ki (ki-sin koh saⁿ-liap kiàⁿ-thâu). Tī hiàng-sî lóng-chóng ài khai 6,500 kho͘. M̄-koh soah hō͘ tiūⁿ-lâng pâ kū-choa̍t koh phah-chhèng kóng, “Lán Tâi-lâm lâng kè-chng chi̍t gû-chhia, kan-taⁿ khǹg chi̍t-tâi siòng-ki, kám-ē khòaⁿ--tit?” Chóng-sī súi-bó͘ chin thé-thiap. Kiat-hun liáu-āu kā I ê phoa̍h-liān kap chhiú-chí, chhiú-khoân bē-tiāu, ōaⁿ bé i siàu-siūⁿ ê tan-gán siòng-ki kap kiàⁿ-thâu. Āu--lâi Ông--sian-siⁿ tī 30 hòe ê sî kā hèng-thâu ê hip-siōng choán-chò choan-gia̍p ê “Kiat-hun liap-iáⁿ ōe-chong chong-ha̍p”. Tī hiàng-sî ê Tâi-lâm ē-sái kóng-sī kiâⁿ-chò siōng thâu-chêng--ê. Kàu kah 1992 nî khok-tián kàu 6 keng liap-iáⁿ-pêⁿ. M̄-koh chit-sî i ê jîn-seng khí te-1-pái piàn-hòa.

1992 nî 11--goe̍h tī Tâi-lâm Chhit-kó͘ ū-lâng iōng chhèng phah-sí O͘-bīn lā-poe! Hiàng-sî i koh ū kiam Tiong-hôa Ji̍t-pò-siā ê liap-iáⁿ kì-chiá. Pò-siā phài i khì chhái-hóng. I chhim-chhim kám-kak chit-ê sū-kiāⁿ hō͘ Tâi-oân tī kok-chè ū chin-bái ê hêng-siōng. Án-ne i hā koat-sim beh iōng-tio̍h I ê kiàⁿ-thâu lâi soan-iông pó-hō͘ khoân-kéng kap pó-hō͘ O͘-bīn lā-poe. Koh beh kái-piàn Tâi-oân ê pó-io̍k seng-thài khoân-kéng hêng-siōng. I kap súi-bó͘ chham-siông kóng beh hòng-khì “kiat-hun liap-iáⁿ” ê sū-gia̍p, chiah ē-tàng choan-sim chò pó-hō͘ O͘-bīn lā-poe ê sū-kang. Hông siōng kám-sim--ê sī i ê súi-bó͘ choân-le̍k chi-chhî i-ê koat-tēng. Tio̍h án-ne khai-sí iōng I ê choan-gia̍p siòng-ki kì-lo̍k sè-kài ê O͘-bīn lā-poe ê seⁿ-thòaⁿ kap chhian-sóa ê lō͘-tô͘. Thiaⁿ kàu chia góa ūi in ang-á-bó͘ chiah-nī bô-su, kám-tōng kah ba̍k-sái kòa ba̍k-kîⁿ.

Siōng tāi-seng tio̍h iōng siòng-ki hip O͘-bīn lā-poe lâi Chhit-kó͘ hioh-tang ê seng-thài kap khoân-kéng chióng-chióng kì-lo̍k. Ē-tàng hō͘ kok-jîn liáu-kái “Kim-ji̍t chiáu-lūi, bêng-ji̍t jîn-lūi”. Hiàng-sî choân sè-kài ê O͘-bīn lā-poe kan-taⁿ chhun 200 gōa chiah niā-niā. Í-keng sī kiông-beh bia̍t-choa̍t ê bu̍t-chióng. I koh hām khoân-pó thoân-thé cháu-chông khòng-cheng bô-ài hō͘ Tâi-lâm hái-piⁿ siat tāng-kang-gia̍p kang-tiûⁿ. M̄-niā án-ne, ài-koh kàu Hiang-káng, Ji̍t-pún,,,O͘-bīn lā-poe hioh-tang só͘-chāi hip-siōng kì-lo̍k. Koh-ài kàu Tiong-kok tang-pak hip-siòng kì-lo̍k seⁿ-thòaⁿ ê seng-thài. Tī 1994 nî i ê jîn-seng khí chin tiōng-tōa ê tē-2-pái piàn-hòa.

Tī 1994 nî i kap súi-bó͘ khì-kàu Lâm-hui ūi beh hip Hui-chiu Lā-poe. I sái Jì-bú-á chhia chái i ê súi-bó͘ kap pêng-iú. Siūⁿ bē-kàu soah hiông-hiông phòa-lián sit-sū. I kap pêng-iú tio̍h-siong. Siōng chia̍h-lat sī i-ê súi-bó͘ kap lēng-gōa chi̍t-ê pêng-iú soah tāng-siong kòe-sin. Chit-ê chhin-chhiūⁿ hō͘ lûi khà--tio̍h ê táⁿ-kek, hō͘ i kui-tang chhiūⁿ phàng-kìⁿ hûn-phek, mā lóng m̄-káⁿ the̍h-khì siòng-ki. Āu--lâi keng-kòe in ê hāu-seⁿ kap pêng-iú ê kó͘-lē, iah i mā siūⁿ-khí pó-hō͘ O͘-bīn lā-poe sī in ang-á-bó͘ chi̍t-sì-lâng ê sú-bēng. I ê miā iáu lâu--leh, tio̍h-sī i iáu-ū bô-oân-sêng ê sū-kang. I chiah koh the̍h-khì ióng-khì kè-siok i ê jīm-bū. Án-ne koh 10 gōa tang ê piàⁿ-sè. Kok-lāi-gōa cháu-chông, mā-ū chin hó ê sêng-kó. Kok-lāi Ka-gī, Tâi-lâm ê iân-hái sip-tē pó-hō͘ kah chin hó-sè. Bîn-chiòng ê khoân-pó ì-sek mā lú-lâi lú-thê-seng. Sò͘-pái O͘-bīn lā-poe ê sò͘-liōng tak-tang chēng-ka! Chú-chhî-jîn Tân Chóng-thóng chiah kóng-khí “ Ông--sian-siⁿ sī O͘-bīn lā-poe chi-hū, Ông thài-thài tio̍h-sī O͘-bīn lā-poe chi-bó”, chin-sī kám-tōng lâng. Che tiong-kan bat ū 70 gōa bān ê hip-siōng ke-si tī kok-gōa hông thau--khì. Koh ū 60 gōa bān ê hip-siōng ke-si kap lâng poa̍h-lo̍h hái--lìn. M̄-koh i iáu-sī bô thêng-chí i ê sū-kang. 2012 nî i ê jîn-seng koh khí tē-3-pái ê tōa piàn-hòa.

Tī 2012 nî Ông--sian-siⁿ kiám-cha tì-tio̍h tōa-tn̂g-gâm. Keng-kòe khui-to kap hòa-liâu ún-tēng liáu-āu, i iû-goân chin kian-kiông piàⁿ-sè leh chò pó-hō͘ O͘-bīn lā-poe ê sū-kang. Koh ū lâng hip-tio̍h i phāiⁿ giō-tē-á khì-kàu Oa̍t-lâm hip-siòng kì-lo̍k O͘-bīn lā-poe. Kàu chit-má kè-sio̍k leh phah-piàⁿ! I kóng khí ē “Lo̍k-koan bīn-tùi, tin-sioh sèⁿ-miā, pá-ap hiān-chāi, bāng-sióng khí-poe, beh-koh khoài-lo̍k chhut-hâng”. 2005 nî tī Russia (Lō͘-se-a) ū hoat-hiān tio̍h O͘-bīn lā-poe tī hia seⁿ-thòaⁿ. M̄-koh Russia kàu-kah 2015-nî chiah chham-ka sè-kài O͘-bīn lā-poe kok-chè hōe-gī. Liáu-āu chiah soan-pò͘ khai-hòng hō͘ sè-kài ē-tàng chìn-ji̍p gián-kiù. Che mā-sī i chòe-āu bī oân-sêng kì-lo̍k ê só͘-chāi. I kóng che jīm-bū oân-sêng ah chiah ē-tàng sé-chheng 1992 nî Tâi-oân Chhit-kó͘ chhèng-sat O͘-bīn lā-poe ê u-tiám. Che mā-sī i kap súi-bó͘ hiàng-sî ê iok-tēng. I chin khiam-hi koh kám-siā chē-chē lâng chhut-chîⁿ chhut-la̍t, hō͘ i bāng-sióng khí-poe khoài-lo̍k chhut-hâng, ē-tàng tī bô gōa-kú lâi oân-sêng.

Siōng-bóe i kóng-khí choân sè-kài ê O͘-bīn lā-poe tī 1992-nî kan-taⁿ 200 gōa chiah, kàu chit-má í-keng ū 5,000 gōa chiah. Ta̍k-nî lâi-kàu Tâi-oân hioh-tang lóng-ū 3,000 gōa chiah, tī Gî-lân, Ka-gī, Tâi-lâm, Ko-hiông, Pîn-tong lóng-ū O͘-bīn lā-poe ê kha-jià. Che tio̍h-sī Tâi-oân chiâⁿ-chò O͘-bīn lā-poe ê hēng-hok-tē ê goan-in, mā-sī Tâi-oân lâng ê hēng-hok-tē, lán ài hó-hó tin-sioh.

相關影音