蔡政府自提出「新南向」政策，tō延續馬政府不當 ê 做法，kā新住民語列入本土語。當初馬政府kā新住民語列做本土語已經hông指出非常無妥當。蔡政府m̄-taⁿ 無檢討，顛倒 kā 釘koh較ân。這種無要意本土語kan-taⁿ重視新住民語 ê做法，引起真chē不滿 ê聲音。Tī本土語未受正常重視kap教育chìn-chêng，實在無需要浪費寶貴ê資源tī這款了gōng力 ê所在。國教署官員koh表示，為tio̍h營造多元語文環境kap跨國文化ê教育情境……。原來咱 ê 教育官員對多元語文 ê 認bat，是外語才是多元語文 ê 要素，輕視本土語，kā本土語直接跳--過、làng--過。
營造多元語言環境，用講--ê較簡單。以現狀，mài講多元，ē-tàng營造一元tō bē bái--ah。語言環境m̄是營造出來--ê，是族群自然形成--ê。以英語來講，學校、家長、補習班，開錢接送。社會又koh chiâⁿ認同。M̄-koh幾十冬--落來，有tó-ūi營造出英語語言環境？問題出tī語言環境真pháiⁿ靠人工營造。教育官員既然講出這款話，án-ne請kā咱講，準備beh開jōa chē錢？用jōa chē時間？Kan-taⁿ學校上課是無法度營造--ê。
講tio̍h語言環境，是先有語族才有語言環境。東南亞語言環境tī東南亞，無tī台灣。若是「新南向」需要，是kā少年人送去東南亞學習，m̄是tī無語境 ê台灣àn國小一步一步peh，án-ne thái ē-tàng學kah會。Kā新住民語列入本土語，對「新南向」政策並無幫贊。所以咱強烈質疑，che是beh分散本土語資源niâ。He是馬政府beh消滅本土語 ê 陰謀，蔡政府soah照做，非常無智慧。
台灣民間有「先學行，才學飛」ê講法。可見凡事ài照步來，簡單--ê先做，m̄是直接tō beh收成。台灣有20幾ê 族群，40外種ê本土語，tō有現成 ê 多元本土語ê語言環境。Beh形成多元文化是àn本土語做起。有本土語境 ê 幫贊，用低成本tō ē-tàng得著多元語言能力。除了語言能力，學本土語koh ē-tàng 培養本土意識，人才chiah bē放--出去tō飛無--去。凡事先àn簡單--ê做起。咱假使有kā本土語顧hō͘好，自然有豐富ê語言庫。多元語境、多元文化、多元創意lóng àn chia開始，m̄是直接向外追求。
Tī本土ē-tàng學tio̍h準確ê本土語，m̄免開大錢。咱tī ka-tī語族區成長，自然會聽講ka-tī ê母語。學齡前，有時間去其他本土語區tòa--一chām--ah。免開真chē錢tō自然學tio̍h其他本土語。有chiah-ê本土語 ê 語音、語法做基礎。入小學才來學外語，有輕可學ê效果。咱ê教育官員直接跳過本土語。Kám有算--過，英語教育準備beh開jōa chē時間kap金錢才有效果。Koh再講，咱ê gín-á kám kan-taⁿ需要學英語niâ？若無本土語做基礎，beh koh學其他語言，ài koh開jōa chē時間kap金錢？
台灣字（白話字）版
Heng-sêng To-goân Bûn-hòa Sī àn Pún-thó͘-gí Chò-khí
Bûn, Lo̍k-im/ Chiúⁿ Ji̍t-êng
Chhòa chèng-hú chū thê-chhut “Sin Lâm-hiòng” chèng-chhek, tō iân-sio̍k Má chèng-hú put-tòng ê chò-hoat, kā sin-chū-bîn-gí lia̍t-ji̍p pún-thó͘-gí. Tong-chho͘ Má chèng-hú kā sin-chū-bîn-gí lia̍t-chò pún-thó͘-gí, í-keng hông chí-chhut hui-siông bô thò-tòng. Chhòa chèng-hú m̄-taⁿ bô kiám-thó, tian-tò kā tèng koh khah ân. Chit chióng bô iàu-ì pún-thó͘-gí kan-taⁿ tiōng-sī sin-chū-bîn-gí ê chò-hoat, ín khí chin chē put-boán ê siaⁿ-im. Tī pún-thó͘-gí bōe siū chèng-siông tiōng-sī kap kàu-io̍k chìn-chêng, si̍t-chāi bô su-iàu lōng-hùi pó-kùi ê chu-goân tī chit khoán liáu gōng-la̍t ê só͘-chāi. Kok-kàu-sú koaⁿ-oân koh piáu-sī, ūi-tio̍h êng-chō to-goân gí-bûn khoân-kéng, kap khòa-kok bûn-hòa ê kàu-io̍k chêng-kéng… Goân-lâi lán ê kàu-io̍k koaⁿ-oân tùi to-goân gí-bûn ê jīn-bat, sī gōa-gí chiah-sī to-goân gí-bûn ê iàu-sò͘. Khin-sī pún-thó͘-gí , kā pún-thó͘-gí ti̍t-chiap thiàu--kòe, làng--kòe.
Êng-chō to-goân gí-giân khoân-kéng, iōng kóng--ê khah kan-tan. Í hiān-chōng, mài kóng to-goân, ē-tàng êng-chō chi̍t-goân tō bē bái--ah. Gí-giân khoân-kéng m̄-sī êng-chō--chhut-lâi-ê, sī cho̍k-kûn chū-jiân hêng-sêng--ê. Í Eng-gí lâi kóng, ha̍k-hāu, ka-tiúⁿ, pó͘-si̍p-pan, khai-chîⁿ chiap-sàng. Siā-hōe iū-koh chiâⁿ jīn-tông. M̄-koh kúi cha̍p tang--lo̍h-lâi, ū tó-ūi êng-chō chhut Eng-gí gí-giân khoân-kéng? Būn-tê chhut tī gí-giân khoân-kéng chin pháiⁿ khò jîn-kang êng-chō. Kàu-io̍k koaⁿ-oân kì-jiân kóng chhut chit khoán ōe, án-ne chhiáⁿ kā lán kóng, chún-pī beh khai jōa chē chîⁿ? Iōng jōa chē sî-kan? Kan-taⁿ ha̍k-hāu siōng-khò sī bô hoat-tō͘ êng-chō--ê.
Kóng-tio̍h gí-giân khoân-kéng, sī seng ū gí-cho̍k chiah ū gí-giân khoân-kéng. Tang-lâm-a gí-giân khoân-kéng tī Tang-lâm-a, bô tī Tâi-oân. Nā-sī “Sin Lâm-hiòng” su-iàu, sī kā siàu-liân-lâng sàng-khì Tang-lâm-a ha̍k-si̍p, m̄-sī tī bô gí-kèng ê Tâi-oân àn kok-sió chi̍t pō͘ chi̍t pō͘ peh. Án-ne thái ē-tàng o̍h kah ē. Kā sin-chū-bîn-gí lia̍t-ji̍p pún-thó͘-gí, tùi “Sin Lâm-hiòng” chèng-chhek pēng bô pang-chān. Só͘-í lán kiông-lia̍t chit-gî, che sī beh hun-sòaⁿ pún-thó͘-gí chu-goân niâ. He sī Má chèng-hú beh siau-bia̍t pún-thó͘-gí ê im-biô. Chhòa chèng-hú soah chiàu chò, hui-siông bô tì-hūi.
Tâi-oân bîn-kan ū “Seng o̍h kiâⁿ, chiah o̍h poe.” ê kóng-hoat. Khó-kiàn hoân-sū ài chiàu pō͘ lâi. Kan-tan--ê seng chò, m̄ sī ti̍t-chiap tō beh siu-sêng. Tâi-oân ū 20 kúi ê cho̍k-kûn, 40 gōa chióng ê pún-thó͘-gí, tō ū hiān-sêng ê to-goân pún-thó͘-gí ê gí-giân khoân-kéng. Beh hêng-sêng to-goân bûn-hòa sī àn pún-thó͘-gí chò-khí. Ū pún-thó͘ gí-kèng ê pang-chān, iōng kē sêng-pún tō ē-tàng tit-tio̍h to-goân gí-giân lêng-le̍k. Tû-liáu gí-giân lêng-le̍k, o̍h pún-thó͘-gí koh ē-tàng pôe-ióng pún-thó͘ ì-sek, jîn-châi chiah bē pàng--chhut-khì tō poe bô--khì. Hoân-sū seng àn kan-tan--ê chò-khí. Lán ká-sú ū kā pún-thó͘-gí kò͘ hō͘ hó, chū-jiân ū hong-hù ê gí-giân-khò͘. To-goân gí-kèng, to-goân bûn-hòa, to-goân chhòng-ì lóng àn chia khai-sí, m̄ sī ti̍t-chiap hiòng gōa tui-kiû.
Tī pún-thó͘ ē-tàng o̍h-tio̍h chún-khak ê pún-thó͘-gí, m̄-bián khai tōa chîⁿ. Lán tī ka-tī gí-cho̍k-khu sêng-tióng, chū-jiân ē thiaⁿ-kóng ka-tī ê bó-gí. Ha̍k-lêng chêng, ū sî-kan khì kî-tha pún-thó͘ gí-khu tòa--chi̍t-chām-ah. Bián khai chin chē chîⁿ tō chū-jiân o̍h-tio̍h kî-tha pún-thó͘-gí. Ū chiah-ê pún-thó͘-gí ê gí-im, gí-hoat chò ki-chhó͘. Ji̍p sió-ha̍k chiah lâi o̍h gōa-gí, ū khin-khó o̍h ê hāu-kó. Lán ê kàu-io̍k koaⁿ-oân ti̍t-chiap thiàu-kòe pún-thó͘-gí. Kám ū sǹg--kòe, Eng-gí kàu-io̍k chún-pī beh khai jōa-chē sî-kan kap kim-chíⁿ chiah ū hāu-kó? Koh-chài kóng, lán ê gín-á kám kan-taⁿ su-iàu o̍h Eng-gí niâ? Nā bô pún-thó͘-gí chò ki-chhó͘, beh koh o̍h kî-tha gí-giân, ài koh khai jōa chē sî-kan kap kim-chîⁿ?
讀hōo你聽：
專欄屬作者個人意見，文責歸屬作者，本報提供意見交流平台，不代表本報立場
