幾冬前tī客廳看電視。節目做到一个坎站，拄好tī歌星teh換表演服裝ê時，電視螢幕出現一个信息，是teh講有人認為台客真sông，講台語是無水準--ê。M̄-koh暗會ê製作單位講，台客m̄是sông-piah-piah--ê，是pha-lí phá-lih--ê，是代表漂撇ê台灣精神。講台語是高水準--ê。當我看到chia ê時，心內嶄然仔認同製作單位ê觀點。
紲--落去隔工透早koh tī新聞媒體頂面看著全國上蓋美麗ê士官長，攑 mài-khuh ǹg逐家大聲講，咱ê總統馬英九chit-má 就tng teh落台--ah。雖bóng是一个口誤，總是hō͘逐个聽--著，心內 khi-mó͘-chih 煞一直giang--起來。因為這句話 kám m̄是真bû-ta-ôa講出hiàng時所有台灣人ê心聲？M̄-koh hiàng-sî馬英九ê民調kan-na 9 pha，嘛是激phiâⁿ-phiâⁿ m̄願落台。總是這句話就ē-tàng chiâⁿ做是送hō͘所有台灣人上好ê新年禮物。
會記得細漢讀冊ê時，當時ê新聞局長宋--ê有規定所有軍公教ê機構攏愛講華語。連阮tī學校讀冊，囡仔嘛愛講華語。總是阮有幾个仔較 má-chih--ê攏會私底下偷偷仔講台語。M̄-koh愛真細膩。若無，hō͘班上hit ê chhiah-pê-pê ê死查某鬼仔登記--tio̍h，著愛hō͘老師處罰。真正是蹧躂咱所有ê台灣囡仔thiám-thiám。有一擺我ê阿母來學校揣--我，我kap阿母講台語嘛hō͘人檢舉。因為án-ne hông登記--過，真正是衰甲lak phí-á。Tī hit當時仔ē-tàng 講家己愛講ê母語是jōa-nī幸福--ê。Hit款ê心情是chit-má ê少年囡仔無法度體會會tio̍h--ê。
隨著社會民主化ê變遷，有一寡政治佬仔，為著beh騙咱下港人ê選票，ho̍k-tò beh學講in認為chiâⁿ sông koh chiâⁿ無水準ê台語。一開喙就講bē輾轉ê台語，講甲喙角全波，hō͘人一聽就知影是beh來騙咱台灣人ê寶貴ê選票--ê。總是嘛有一寡仔頭殼khōng lâm-á-khóng ê人hō͘ in騙--去，抑是為著淡薄仔金錢出賣家己ê選票。就án-ne造成原底穿tī塗跤teh la̍p ê鞋仔，煞變chiâⁿ tī半空中飛。就koh sńg-tn̄g咱勞工所納ê稅金去買網仔來sîn。Kám m̄知咱人民橐袋仔tē磅子，逐口灶kiông-beh吊鼎--ah！就親像古早人講--ê，天地顛倒péng--ah。若無，鞋仔khah ē tī半空中teh飛--leh？
台灣人講台語原底就是天公地道ê代誌。Tī以前阮做khang-khoè ê時，逐个司機lóng tī無線電頂頭攏嘛用台語 teh連絡。有一半个仔tī眷村大漢ê司機嘛攏tòe阮講台語。雖bóng m̄是chiâⁿ輾轉，總是阮嘛聽有in講ê意思。有一工ê暗頭仔，調度人員tō tī無線電頂頭kā一个司機講，你這chōa走完tō ē-tàng先下班--ah。Hit个司機tō應講：「多謝！若án-ne我『sian nâi cháu』。」我是台語人，有受過台語專門ê訓練。耳空有較利--小khóa仔，聽甲chiâⁿ清楚。伊ê意思是beh講：「勞力，我先來走。」有人雄雄聽無意思tō teh講：「無人beh看--lah。若是媠姑娘仔beh『sian nâi cháu』一定chiâⁿ chē人beh看。」有tó一隻鳥仔bē食臊！Kiám-chhái連唸阿彌陀佛ê人嘛擋bē牢。
總是我認為伊有認同咱ê母語，koh beh學講文雅ê台語。這款ê精神tō值得咱kā伊鼓勵kap o-ló。因為講文雅ê台語，這嘛是一款愛台灣ê表現。Chit-má有真濟囡仔bē曉講咱ê母語，甚至hām聽to聽無意思。這就是受外來政權洗腦所造成--ê。
希望咱逐家ē-tàng盡心盡力來sak咱ê母語。對家己ê家庭做起，hō͘咱ê下一代攏習慣用母語來溝通。因為母語是上帝賞賜咱番薯仔囝一个真媠koh chiâⁿ好聽ê禮物。願咱sông koh有力ê番薯仔囝ē-tàng早一日出頭天。
台灣字(白話字)版
Sông Koh Ū-la̍t
Bûn/ So͘ Iàn-tek, So͘ Sēng-chong lio̍k-im/ So͘ Iàn-tek
Kúi-tang chêng tī kheh-thiaⁿ khòaⁿ tiān-sī. Chiat-bo̍k chò kàu chi̍t ê khám-chām, tú-hó tī koa-chheⁿ teh oāⁿ piáu-ián ho̍k-chong ê-sî. Tiān-sī êng-bō͘ chhut-hiān chi̍t ê sìn-sit, sī teh kóng ū-lâng jīn-ūi Tâi-kheh chin sông. Kóng Tâi-gí sī bô chúi-chún--ê. M̄-koh àm-hōe ê chè-chok tan-ūi kóng, Tâi-kheh m̄ sī sông-piah-piah--ê, sī pha-lí-phá-lih--ê, sī tāi-piáu phiau-phiat ê Tâi-oân cheng-sîn. Kóng Tâi-gí sī ko-chúi-chún--ê. Tng góa khòaⁿ kàu chia ê-sî, sim-lāi chám-jiân-á jīn-tông chè-chok tan-ūi ê koan-tiám.
Sòa--lo̍h-khì keh-kang thàu-chá koh tī sin-bûn mûi-thé téng-bīn khòaⁿ-tio̍h choân-kok siōng-kài bí-lē ê sū-koaⁿ-tiúⁿ, gia̍h mài-khuh ǹg ta̍k-ke tōa-siaⁿ kóng, lán ê chóng-thóng Má Eng-kiú chit-má tng teh lo̍h-tâi--ah. Sui-bóng sī chi̍t ê kháu-gō͘, chóng-sī hō͘ ta̍k ê thiaⁿ--tio̍h, sim-lāi khi-mo͘-chih soah it-ti̍t giang--khí-lâi. In-ūi chit kù ōe kám m̄ sī chin bû-ta-ôa kóng-chhut hiàng-sî só͘-ū Tâi-oân-lâng ê sim-siaⁿ? M̄-koh hiàng-sî Má Eng-kiú ê bîn-tiāu kan-na 9 pha, mā sī kek phiâⁿ-phiâⁿ, m̄-goān lo̍h-tâi. Chóng-sī chit kù ōe tio̍h ē-tàng chiâⁿ-chò sī sàng hō͘ só͘-ū Tâi-oân-lâng siōng hó ê sin-nî lé-mi̍h.
Ē-kì-tit sè-hàn tha̍k-chheh ê sî, tng-sî ê sin-bûn kio̍k-tiúⁿ Sòng--ê ū kui-tēng só͘-ū kun-kong-kàu ê ki-kò͘ lóng ài kóng Hôa-gí. Liân goán tī ha̍k-hāu tha̍k-chheh, gín-á mā ài kóng Hôa-gí. Chóng-sī goán ū kuí-ê-á khah má-chih--ê lóng ē su-té-hā thau-thau-á kóng Tâi-gí. M̄-koh ài chin sè-jī. Nā-bô, hō͘ pan-siōng hit ê chhiah-pê-pê ê sí cha-bó͘-kuí-á teng-kì--tio̍h, tō ài hō͘ lāu-su chhú-hoa̍t. Chin-chiàⁿ sī chau-that lán só͘-ū ê Tâi-oân gín-á thiám-thiám. Ū chi̍t pái góa ê a-bú lâi ha̍k-hāu chhōe--góa, góa kap a-bú kóng Tâi-gí mā hō͘ lâng kiám-kí. In-ūi án-ne hông teng-kì--kòe, chin-chiàⁿ sī soe kah lak phí-á. Tī hit-tong-sî-á ē-tàng kóng ka-kī ài kóng ê bó-gí sī jōa-nī hēng-hok--ê. Hit khoán ê sim-chêng sī chit-má ê siàu-liân gín-á bô-hoat-tō͘ thé-hōe ē tio̍h--ê.
Sûi-tio̍h siā-hōe bîn-chú-hòa ê piàn-chhian, ū chi̍t-kóa-á chèng-tī láu-á ūi-tio̍h beh phiàn lán ē-káng-lâng ê soán-phiò, ho̍k-tò beh o̍h kóng in jīn-ûi chiâⁿ sông koh chiâⁿ bô chúi-chún ê Tâi-gí. Chi̍t khui-chhùi tō kóng bē liàn-tńg ê Tâi-gí, kóng kah chhùi-kak choân-pho. Hō͘ lâng chi̍t thiaⁿ tō chai-iáⁿ sī beh lâi phiàn lán Tâi-oân-lâng pó-kuì ê soán-phiò--ê. Chóng-sī mā ū chi̍t-kóa-á thâu-khak khōng lâm-á-khóng ê lâng hō͘ in phiàn--khì, ah-sī uī-tio̍h tām-po̍h-á kim-chîⁿ chhut-bē ka-kī ê soán-phiò. Tō án-ne chō-sêng goân-té chhēng tī thô͘-kha teh la̍p ê ê-á, soah piàn-chiâⁿ tī pòaⁿ-khong-tiong poe. Tō koh sńg-tn̄g lán lô-kang só͘ la̍p ê sòe-kim khì bé bāng-á lâi sîn. Kám m̄ chai lán jîn-bîn lak-tē-á tē pōng-chí, ta̍k kháu-chàu lóng kiông-beh tiàu-tiáⁿ--ah! Tō chhin-chhiūⁿ kó͘-chá-lâng kóng--ê, thiⁿ-tē tian-tò-péng--ah! Nā-bô, ê-á khah ē tī pòaⁿ-khong-tiong teh poe--leh?
Tâi-oân-lâng kóng Tâi-gí goân-té tō-sī thiⁿ-kong-tē-tō ê tāi-chì. Tī í-chêng goán chò khang-khòe ê sî, ta̍k ê su-ki lóng tī bô-sòaⁿ-tiān téng-thâu lóng mā ēng Tâi-gí teh liân-lo̍k. Ū chi̍t-pòaⁿ-ê-á tī koàn-chhoan tōa-hàn ê su-ki mā lóng tòe goán kóng Tâi-gí. Sui-bóng m̄-sī chiâⁿ liàn-tńg, chóng-sī goán mā thiaⁿ ū in kóng ê ì-sù. Ū chi̍t kang ê àm-thâu-á, tiàu-tō͘ jîn-goân tō tī bô-sòaⁿ-tiān téng-thâu kā chi̍t ê su-ki kóng, lí chit chōa cháu-oân tō ē-tàng seng hā-pan--ah. Hit ê su-ki tō ìn kóng, “To-siā, nā án-ne góa ‘sian nâi cháu’.” Góa sī Tâi-gí-lâng, ū siū-kòe Tâi-gí choan-bûn ê hùn-liān. Hīⁿ-khong ū khah lāi--sió-khóa-á, thiaⁿ kah chiâⁿ chheng-chhó. I ê ì-sù sī beh kóng, “Ló͘-la̍t, góa seng lâi cháu.” Ū lâng hiông-hiông thiaⁿ-bô ì-sù tō teh kóng, “Bô lâng beh khòaⁿ--lah! Nā-sī súi ko͘-niû-á beh ‘sian nâi cháu’ it-tēng chiâⁿ chē-lâng beh khòaⁿ.” Ū tó chi̍t chiah niau-á bē chia̍h-chho. Kiám-chhái liân liām o͘-mí-tô͘-hu̍t ê lâng mā tòng bē tiâu.
Chóng-sī góa jīn-ûi i ū jīn-tông lán ê bó-gí, koh beh o̍h kóng bûn-ngá ê Tâi-gí. Chit khoán ê cheng-sîn tō ta̍t-tit lán kā i kó͘-lē kap o-ló. In-ūi kóng bûn-ngá ê Tâi-gí, che mā sī chi̍t khoán ài Tâi-oân ê piáu-hiān. Chit-má ū chin chē gín-á bē-hiáu kóng lán ê bó-gí, sīm-chì hām thiaⁿ to thiaⁿ bô ì-sù. Che tō-sī siū gōa-lâi chèng-koân sé-náu só͘ chō-sêng--ê.
Hi-bāng lán ta̍k-ke ē-tàng chīn-sim chīn-le̍k lâi sak lán ê bó-gí. Tùi ka-tī ê ka-têng chò-khí. hō͘ lán ê ē chi̍t tāi lóng si̍p-koàn iōng bó-gí lâi ko͘-thong. In-ūi bó-gí sī Siōng-tè siúⁿ-sù lán han-chî-á-kiáⁿ chi̍t ê chin suí koh chiâⁿ hó-thiaⁿ ê lé-mi̍h. Goān lán sông koh ū-la̍t ê han-chî-á-kiáⁿ ē-tàng chá chi̍t ji̍t chhut-thâu-thiⁿ.
讀hōo你聽：
文章屬作者個人意見，文責歸屬作者，本報提供意見交流平台，不代表本報立場。
