是按怎欲揀這篇：
學一種新ê語言、培養多語文ê能力，來吸收濟濟ê智識，兼訓練家己ê頭腦，其實無tiānn-tio̍h ài去追求外國語。台灣ê多元語言環境，是lán上珍貴ê寶藏；beh了解在地ê故事、傳承家鄉ê記持、粒積lán人ê文化，就uì學本土語言開始。
【教育部漢字kap台羅合用版】
Thong人知，多元語文ê社會環境有創新、創意kap競爭ê優勢，政治人物較戇mā知影tuè人huah。M̄-koh講著beh學多元語文ê時，tsia-ê政治人物suî跳過本土母語，直接去tshînn倚外國語，若像m̄知有本土語言ê存在。
過去本土語言內底ê客語、台語lóng hông看做是漢語下跤ê方言，hông認為kē人一級；其實，客語、台語lóng m̄是「中國話」ê方言。Koh再講，語言無分懸低，語言學理kap《世界語言權宣言》lóng強調語言是平等--ê，bē-sái有歧視。咱若輕視別人ê語言已經無應該，tsit-má suah連ka-tī ê母語to輕視。
台灣有二十種以上ê本土語言，beh講多元語文，本身tō有夠額ê語言來tsiânn。有外國語beh來參與是kài好，m̄-koh咱佇這塊土地徛起，beh學本土語言ê成本，其實比外國語較kē；咱ê本土語言tsit-má看--起-來「離離落落」，是因為過去hōo殖民政權打壓所致。咱若kā所有ê本土語言lóng救--轉-來，你想，免講學習本貴som-som ê外語，咱身軀邊tō有二十幾種語言thang學。
若koh thang把握囡仔學語言ê時機，咱ê囡仔佇七歲進前會曉兩三種本土語言並無困難；有學語言ê經驗做基礎，另工beh學英語、日語等外語ke真簡單。若koh加添華語，咱ê囡仔小學畢業進前bat四五種語言，檢采是真平常ê tāi-tsì；án-ne咱ê社會自然tsiânn做多元語文ê環境。知影thang學本土語言tō有這款贏面，可惜真tsē台灣人痟外語，顛倒斬斷囡仔學本土語言ê機會，連外國語mā學袂好勢。
講--起-來，筆者認為過去ê國民黨對語言是內行，所以in知影beh àn tó位拍死本土語言，一下拍tō著。咱ê母語hông打壓了後，一寡台灣人m̄知beh kā公道討--轉-來，顛倒tsiânn做打壓母語ê拍手。有人hōo in牽--去，tuè in設ê路liù-liù行，較thang承著肉iù仔；m̄-koh大部份台灣人suah tsiânn做弱勢，辛苦過日。
民進黨對語言是外行，號稱本土政黨，tsit-má完全執政，suah m̄知去救本土語言。翻頭想，2008年國民黨政府tú上台，未到三個月tō kā「台灣閩南語」改做「閩南語」，koh kā beh辦台語認證ê 4,000萬預算thâi kah bô半角；民進黨執政一冬半，suah連這款困境to無kā拍--破，台灣ê本土語言復振猶有啥thang ǹg-bāng？
【傳統白話字版】
Thong lâng chai, to-goân gí-bûn ê siā-hōe khoân-kéng ū chhòng-sin, chhòng-ì kap kēng-cheng ê iu-sè, chèng-tī jîn-bu̍t khah gōng mā chai-iáⁿ tòe lâng hoah. M̄-koh kóng-tio̍h beh o̍h to-goân gí-bûn ê sî, chia-ê chèng-tī jîn-bu̍t sûi thiàu-kòe pún-thó͘ bó-gí, ti̍t-chiap khì chhînn óa gōa-kok-gí, ná-chhiūⁿ m̄ chai ū pún-thó͘ gí-giân ê chûn-chāi.
Kòe-khì pún-thó͘ gí-giân lāi-té ê Kheh-gí, Tâi-gí lóng hông khòaⁿ-chò sī Hàn-gí ē-kha ê hong-giân, hông jīn-ûi kē lâng 1 kip; kî-si̍t Kheh-gí, Tâi-gí lóng m̄ sī “Tiong-kok-ōe” ê hong-giân. Koh-chài kóng, gí-giân bô hun koân-kē, gí-giân ha̍k-lí kap “Sè-kài Gí-giân-koân Soan-giân” lóng kiông-tiāu gí-giân sī pêng-téng--ê, bē-sái ū kî-sī. Lán nā khin-sī pa̍t-lâng ê gí-giân í-keng bô eng-kai, chit-má soah liân ka-tī ê bó-gí to khin-sī.
Tâi-oân ū 20 chióng í-siōng ê pún-thó͘ gí-giân, beh kóng to-goân gí-bûn, pún-sin tō ū kàu-gia̍h ê gí-giân lâi chiâⁿ. Ū gōa-kok-gí beh lâi chham-ú sī kài hó, m̄-koh lán tī chit tè thó͘-tē khiā-khí, beh o̍h pún-thó͘ gí-giân ê sêng-pún, kî-si̍t pí gōa-kok-gí khah kē; Lán ê pún-thó͘ gí-giân chit-má khòaⁿ--khí-lâi “li-li-lak-lak”, sī in-ūi kòe-khì hō͘ si̍t-bîn chèng-koân táⁿ-ap só͘-tì. Lán nā kā só͘-ū ê pún-thó͘ gí-giân lóng kiù--tńg-lâi, lí siūⁿ, bián kóng ha̍k-si̍p pún kùi-som-som ê gōa-gí, lán sin-khu-piⁿ tō ū 20 kúi chióng gí-giân thang o̍h.
Nā koh thang pá-ak gín-á o̍h gí-giân ê sî-ki, lán ê gín-á tī 7 hòe chìn-chêng ē-hiáu 2~3 chióng pún-thó͘ gí-giân pēng bô khùn-lân; ū o̍h gí-giân ê keng-giām chò ki-chhó͘, lēng-kang beh o̍h Eng-gí, Ji̍t-gí téng gōa-gí ke chin kán-tan. Nā koh ke-thiⁿ Hôa-gí, lán ê gín-á sió-ha̍k pit-gia̍p chìn-chêng bat 4~5 chióng gí-giân, kiám-chhái sī chin pêng-siông ê tāi-chì; án-ne lán ê siā-hōe chū-jiân chiâⁿ-chò to-goân gí-bûn ê khoân-kéng. Chai-iáⁿ thang o̍h pún-thó͘ gí-giân tō ū chit khoán iâⁿ-bīn, khó-sioh chin chē Tâi-oân-lâng siáu gōa-gí, tian-tò chám-tn̄g gín-á ha̍k-si̍p pún-thó͘ gí-giân ê ki-hōe, liân gōa-kok-gí mā o̍h bē hó-sè.
Kóng--khí-lâi, pit-chiá jīn-ûi kòe-khì ê Kok-bîn-tóng tùi gí-giân sī lāi-hâng, só͘-í in chai-iáⁿ beh àn tó-ūi phah-sí pún-thó͘ gí-giân, chi̍t-ē phah tō tio̍h. Lán ê bó-gí hō͘ Kok-bîn-tóng táⁿ-ap liáu-āu, chi̍t-kóa Tâi-oân-lâng m̄ chai beh kā kong-tō thó--tńg-lâi, tian-tò chiâⁿ-chò táⁿ-ap bó-gí ê phah-chhiú. Ū lâng hō͘ in khan--khì, tòe in siat ê lō͘ liù-liù-kiâⁿ, khah thang sîn tio̍h bah-iù-á; m̄-koh tōa-pō͘-hūn Tâi-oân-lâng soah chiâⁿ-chò jio̍k-sè, sin-khó͘ kòe ji̍t.
Bîn-chìn-tóng tùi gí-giân sī gōa-hâng, hō-chheng pún-thó͘ chèng-tóng, chit-má oân-choân chip-chèng, soah m̄ chai khì kiù pún-thó͘ gí-giân. Hoan-thâu siūⁿ, 2008 nî Kok-bîn-tóng chèng-hú chiūⁿ-tâi, bōe kàu 3 kò goe̍h tō kā “Tâi-oân Bân-lâm-gí” kái chò “Bân-lâm-gí”, koh kā beh pān Tâi-gí jīn-chèng ê 4,000 bān ū-soàn thâi kah bô pòaⁿ kak; Bîn-chìn-tóng chip-chèng 1 tang pòaⁿ, soah liân chit khoán khùn-kéng to bô kā phah--phòa, Tâi-oân ê pún-thó͘ gí-giân ho̍k-chín iáu-ū siáⁿ thang ǹg-bāng？
讀予你聽：
（作者是台灣羅馬字協會理事；本文由台灣羅馬字協會提供。）
註：【教育部漢字kap台羅合用版】使用教育部推薦漢字kap台羅，一寡字詞ê語音kap語意thang上教育部台灣閩南語常用詞辭典查詢；【傳統白話字版】使用傳統白話字，一寡字詞ê語音kap語意thang上白話字台語文網站查詢。
延伸閱讀：
・【台語世界／錄音】Tio̍h緊通過〈國家語言發展法〉
・【台語世界／錄音】你所無了解ê本土語言人權
・【台語世界／錄音】法國、越南kap韓國對語言運動者ê啟示（上）
若欲投稿，請寄：binpotgb@gmail.com，文章字數 600-800；文章若採用，有淡薄仔稿費。
請上【台語世界】閱讀閣較濟相關文章。
專欄屬作者個人意見，文責歸屬作者，本報提供意見交流平台，不代表本報立場。
