有時陣招一群朋友，抑是佮厝內人做伙出去peh山，一行入山內，tō會發現完全無siâng ê 風景：瓦厝仔無khòaⁿ kìⁿ、樓仔厝無khòaⁿ kìⁿ，顛倒一叢比一叢閣較大叢 ê 樹仔，遮閘天日。行啊行，踅來轉去 ê 山路，一起崎，規群人開始喘大氣，毋但跤步變細，話聲也變少，這陣tah發現不管身軀外口，或者身軀內底，咱已經受著影響，軁入一个完全無仝 ê 世界。
隨著跤步，海拔寬寬仔giâ懸，咱tō會閣再體會，毋是平地佮高山，毋是都市佮草地，mā毋是街仔路佮荒郊野外 ê 無仝爾爾。咱 ê 皮膚會感受著氣溫 ê 澆冷變化，樹叢對闊葉林變做針葉林，鳥仔對白頭khiat仔、石鸚哥換做紅鳥仔，獸類也uī膨鼠、羌仔閣摻入遠遠 ê 狗熊聲。毋但按呢，佇季節 ê 變化中，山林 ê 色水改裝換扮，飛禽走獸也會綴燒熱、倚冷寒，離開原底討食 ê 所在，懸懸低低，走飛in ê 形影佮吼聲。
若親像人佇chit片山林內，giâ頭看蝶仔，tàm頭賞草花仝款。逐種蝶仔，有逐種形體，攏有伊飛行 ê 姿勢。逐種花，有逐種色水，mā攏有伊家己 ê 芳氣。一方面借著你我 ê 相siâng，仝種仝群鬥做陣；一方面借著你我 ê 無siâng，分別種族，thó͘頭家己 ê 特別。閣一方面，無siâng mā會當來相楗，親像蝶仔佮花，suh蜜會飽腹，傳粉會結子，自然生態也會共生得平衡。
Chit款siâng無siâng，chit款kā環境討一喙食，chit款你佮我 ê 平衡，佇人，簡單講tō是文化。仝一群人，表現出我群：我tō是我，我，佮你無siâng。你存在，我mā欲佮你做伙存在，佮你競爭光彩，分別色緻，佮你運動拚輸贏，科技比粗幼，藝術並媠bái，宗教展神威。你看māi，阮看māi，倚靠深厚閣久遠 ê 母親之地，自細到大，生命佇文化中浸豉，佇文化中發酵，無簡單，人，才成做一个人。
台灣字（白話字）版
Soaⁿ-nâ Lāi Ê Kám-chhiok
Ū-sî-chūn chio chi̍t-kûn pêng-iú, ia̍h-sī kah chhù-lāi-lâng chò-hóe chhut-khì peh-soaⁿ. Chi̍t kiâⁿ ji̍p soaⁿ lāi, tō ē hoat-hiān oân-choân bô siâng ê hong-kéng. Hiā-chhù-á bô khòaⁿ kìⁿ, lâu-á-chhù bô khòaⁿ kìⁿ. Tian-tò chi̍t-châng pí chi̍t-châng koh khah tōa-châng ê chhiū-á, jia-cha̍h thiⁿ-ji̍t. Kiâⁿ-ā-kiâⁿ, se̍h-lâi-tńg-khì ê soaⁿ-lō͘, chi̍t khí kiā, kui-kûn-lâng khai-sí chhoán tōa-khùi. M̄-tāⁿ kha-pō͘ pìⁿ sè, ōe-siaⁿ iā pìⁿ chió. Chit-chūn tah hoat-hiān put-koán seng-khu gōa-kháu, he̍k-chiá seng-khu lāi-té, lán í-keng siū-tio̍h éng-hióng, nǹg-ji̍p chi̍t ê oân-choân bô kâng ê sè-kài.
Suî-tio̍h kha-pō͘, hái-poa̍t khoaⁿ-khoaⁿ-á giâ-kôan, lán tō ē koh chài thé-hōe, m̄-sī pêⁿ-tē kah ko-soaⁿ, m̄-sī to͘-chhī kah chháu-tē, mā m̄-sī ke-á-lō͘ kah hong-kau iá-gōa ê bô kâng niā-niā. Lán ê phôe-hu ē kám-siū tio̍h khì-un ê sio-léng piàn-hòa, chhiū-châng tùi khoah-hio̍h-nâ pìⁿ-chò chiam-hio̍h-nâ, chiáu-á ùi pe̍h-thâu-khiat-á, chio̍h-eng-ko ōaⁿ-chò âng-chiáu-á. Siù-luī iā ūi phòng-chhí, kiuⁿ-á koh chham-ji̍p hn̄g-hn̄g ê káu-hîm siaⁿ. M̄-tāⁿ án-ni, tī kùi-chiat ê piàn-hòa tiong, soaⁿ-nâ ê sek-chúi kái-chong ōaⁿ-pān. Hui-khîm cháu-siù iā ē tòe-sio-joa̍h, óa léng-kôaⁿ, lî-khui gôan-té thó-chia̍h ê só͘-chāi, koân-koân kē-kē, cháu-poe in ê hêng-iáⁿ kah háu-siaⁿ.
Ná chhin-chhiūⁿ lâng tī chit-phìⁿ soaⁿ-nâ lāi, giâ-thâu khòaⁿ ia̍h-á, tàm-thâu siúⁿ chháu-hoe kâng-khoán. Ta̍k-chióng ia̍h-á, ū ta̍k-chióng hêng-thé, lóng ū ī poe-kiâⁿ ê chu-sè. Ta̍k-chióng hue, ū ta̍k-chióng sek-chuí, mā lóng ū ī ka-tī ê phang-khùi. Chi̍t-hong-bīn chioh-tio̍h lí góa ê sio-siâng, kâng-chéng kâng-kûn tàu-chò-tīn; chi̍t-hong-bīn chioh-tio̍h lí góa ê bô siâng, hun-piat chéng-cho̍k, thó͘-thâu ka-tī ê te̍k-pia̍t. Koh chi̍t-hong-bīn, bô siâng mā ē-tàng lâi sio-kēng, chhin-chhiūⁿ ia̍h-á kah hoe, suh-bi̍t ē pá-pak, thoân-hún ē kiat-chí. Chū-jiân seng-thài iā ē kiōng-seng tit pêng-hêng.
Chit-khoán siâng bô siâng, chit-khoán kā khôan-kéng thó chi̍t-chhùi chia̍h, chit-khoán lí kah góa ê pêng-hêng, tī lâng, kán-tan kóng tō-sī bûn-hòa. Kâng chi̍t-kûn lâng, piáu-hiān chhut ngó͘-kûn; ngó͘ tō sī ngó͘, ngó͘ kah lí bô siâng. Lí chûn-chāi, góa mā beh kah lí chò-hóe chûn-chāi. Kah lí kēng-cheng kong-chhái, hun-piat sek-tī, kah lí ūn-tōng piàⁿ su-iâⁿ. Kho-ki pí chho͘-iù, gē-su̍t phēng suí-bái, chong-kàu tián sîn-ui. Lí khòaⁿ-māi, gún khòaⁿ-māi, óa-khò chhim-kāu koh kiú-oán ê bó-chhin chi tē. Chū sè kàu tōa, sèⁿ-miā tī bûn-hòa tiong chìm-sīⁿ, tī bûn-hòa tiong hoat-kàⁿ. Bô kán-tan, lâng, chiah chiâⁿ-chò chi̍t-ê lâng.
讀hōo你聽：
專欄屬作者個人意見，文責歸屬作者，本報提供意見交流平台，不代表本報立場
