台灣ê民主運動kap人民ê個性有真大ê關係。對訴求ê代誌，明其知影遊行無一定有即時ê效果，mā是遵守遊行法、申請路權、寫標語、gia̍h布條á行上街頭，表達對執政者ê意見。講--起來這是民主社會ê好現象。M̄-koh族群長期ê華人教育之下，ē-tàng出現tī遊行陣頭ê人總--是少數。反對ê聲音mā kán-ná像狗吠火車。雖罔大環境是án-ne，阮mā是堅持ài án-ne做。
2019年這擺選4月初7鄭楠榕ê忌日遊行，除起對韓國瑜chhiàng聲，koh有呼喚民眾記tì。記tiâu為言論自由燒死家己ê民主先烈ê意義。這項代誌，像阮這iân ê人lóng m̄知。阮是中華民國體制下教育ê gōng台灣人。根本m̄-bat家己ê身世。Koh-khah bē了解為何鄭楠榕beh自焚。言論自由kap性命leh交陪，意義是啥貨？我是ùi 2009年陸陸續續參與這款理性ê民主運動遊行，我chiah慢慢á了解台灣ê歷史kap民主過程。
言論自由kám有包含白賊kap膨風？Chiok憢疑為何高雄人會選這位輕浮胡言亂說ê市長？Tī市長就任100工了後，阮姑不而將koh再行上街頭。遊行ê主張是反對韓國瑜「一國兩制」ê行為kap言論。Chhōa頭單位ê標語是寫，「拒絕一國兩制，對抗中國併吞」。回想2009年5月17，hit工是我頭一擺行街頭。Hit擺阮協會遊行ê訴求是，「反對馬英九出賣台灣」。Hit年阮 ê旗仔koh有上電視kap報紙。十年後ê 4月初7，阮用kâng hit條布條á。雙面lóng用大字寫標語，「守護台灣建國ê言論自由。解除殖民，對抗統戰」。Koh另外用幾塊真珠枋寫「母語是族群的靈魂。教囝講母語來寫羅馬字。台灣人講台灣話，起造台灣國」chiah-ê語言訴求。Koh有「統一？軍公教死代先。台灣中國，一邊一國」等。台羅會kap第一社區大學打狗台語開講社有志做伙gia̍h leh遊行。
時間經過十冬--ah！政黨mā輪替--ah！M̄-koh民主無進步。這社會iáu是無奈需要遊行。台灣本土陷入深藍教育bē-tàng翻身。本土執政者mā無積極做轉型正義kap本土教育。人民tī家己ê土地chhōe無國家定位。想beh做台灣人，mā想beh做中國人。其實台灣人善良、溫和、人人好。若無準確思考ê教育，就會變做「人牽m̄行，鬼牽kho̍k-kho̍k行」。Plato講--ê，「無理性關心政治，註定hō͘爛人統治」。我心內teh hán-hoah：「高雄--ah！悲情ê城市，何去何從」？
唯一ê安慰是chit-má chhōa頭遊行ê人，平均年齡少年--ê khah chē。這顯示社會ê公平正義kap主權意識有延sòa到少年人--ah！台灣ê主人--ah！Chhui--lo̍h-khì！講實在，這塊土地以後lín比阮用較久。台灣ê安危lín tio̍h-ài較要意--leh！阮跟隨tī遊行大隊--lì。用盡有ê氣力大聲hán-hoah：「守護囝孫，對抗併吞。台灣中國，一爿一國。」這時陣我已經60歲--ah。
台灣字（白話字）版
Tâi-oân ê bîn-chú ūn-tōng kap jîn-bîn ê kò-sèng ū chin tōa ê koan-hē. Tùi sò͘-kiû ê tāi-chì, bêng-kî chai-iáⁿ iû-hêng bô it-tēng ū chek-sî ê hāu-kó, mā-sī chun-siú iû-hêng-hoat, sin-chhéng lō͘-koân, siá piau-gí, gia̍h pò͘-tiâu-á kiâⁿ-chiūⁿ ke-thâu, piáu-ta̍t tùi chip-chèng-chiá ê ì-kiàn. Kóng--khí-lâi che-sī bîn-chú siā-hōe ê hó hiān-siōng. M̄-koh cho̍k-kûn tn̂g-kî ê Hôa-jîn kàu-io̍k chi-hā, ē-tàng chhut-hiān tī iû-hêng tīn-thâu ê lâng, chóng--sī chió-sò͘. Hoán-tùi ê siaⁿ-im mā kán-ná chhiūⁿ káu pūi hóe-chhia. Sui-bóng tōa khoân-kéng sī án-ne, gún mā sī kian-chhî ài án-ne chò.
2019 nî chit-pái soán 4 goe̍h chhe 7 Tēⁿ Lâm-iông ê kī-ji̍t iú-hêng. Tû-khí tùi Hân Kok-jû chhiàng-siaⁿ, koh ū ho͘-hoàn bîn-chiòng kì-tì. Kì-tiâu ūi giân-lūn chū-iû sio-sí ka-kī ê bîn-chú sian-lia̍t ê ì-gī. Chit-hāng tāi-chì, chhiūⁿ gún chit-iân ê lâng lóng m̄-chai. Gún sī Tiong-hôa Bîn-kok thé-chè hā kàu-io̍k ê gōng Tâi-oân-lâng. Kin-pún m̄-bat ka-kī ê sin-sè. Koh-khah bē liáu-kái ūi-hô Tēⁿ Lâm-iông beh chū-hûn. Giân-lūn chū-iû kap sèⁿ-miā leh kau-pôe, ì-gī sī siáⁿ-hòe? Góa sī ùi 2009 nî lio̍k-lio̍k-sio̍k-sio̍k chham-ú chit-khoán lí-sèng ê bîn-chú ūn-tōng iû-hêng, góa chiah bán-bán-á liáu-kái Tâi-oân ê le̍k-sú kap bîn-chú ê kòe-têng.
Giân-lūn chū-iû kám ū pau-hâm pe̍h-chha̍t kap phòng-hong? Chiok giâu-gî ūi-hô Ko-hiông-lâng ē soán chit ūi khin-phû ô͘-giân loān-soat ê chhī-tiúⁿ? Tī chhī-tiúⁿ chiū-jīm 100 kang liáu-āu, góan ko͘-pu̍t-jî-chiong koh-chài kiâⁿ-chiūⁿ ke-thâu. Iû-hêng ê chú-tiuⁿ sī hoán-tùi Hân Kok-jû “It-kok Lióng-chè” ê hêng-ûi kap giân-lūn. Chhōa-thâu tan-ūi ê piau-gí sī siá, “Kī-choa̍t It-kok Lióng-chè, tùi-khòng Tiong-kok pēng-thun.” Hôe-sióng 2009 nî 5 goe̍h17, hit-kang sī góa thâu-chi̍t-pái kiâⁿ ke-thâu. Hit pái gún hia̍p-hōe iû-hêng ê sò͘-kiû sī, “Hoán-tùi Má Eng-kiú chhut-bē Tâi-oân.” Hit nî gún ê kî-á koh ū chiūⁿ tiān-si kap pò-chóa. 10 nî āu ê 4 goe̍h chhe 7, gún iōng kâng hit-tiâu pò͘-tiâu-á. Siang-bīn lóng iōng tōa-jī siá piau-gí, “Chiú-hō͘ Tâi-oân kiàn-kok ê giân-lūn chū-iû. Kái-tû si̍t-bîn, tùi-khòng thóng-chiàn.” Koh lēng-gōa iōng kúi tè chin-chu-pang siá “Bó-gí sī cho̍k-kûn ê lêng-hûn. Kà kiáⁿ kóng bó-gí, lâi siá Lô-má-jī. Tâi-oân-lâng kóng Tâi-oân-ōe, khí-chō Tâi-oân-kok” chiah-ê gí-giân sò͘-kiù. Koh ū “Thóng-it? Kun-kong-kàu sí tāi-seng. Tâi-oân Tiong-kok chi̍t pêng chi̍t kok” téng. Tâi-lô-hōe kap Tē-it Siā-khu Tāi-ha̍k Táⁿ-káu Tâi-gí Khai-káng-siā iú-chì chò-hóe gia̍h leh iû-hêng.
Sî-kan keng-kòe 10 tang--ah! Chèng-tóng mā lûn-thè--ah! M̄-koh bîn-chú bô chìn-pō͘. Che siā-hōe iáu-sī bô-nāi su-iàu iû-hêng. Tâi-oâ pún-thó͘ hām-ji̍p chhim-nâ kàu-io̍k bē-tàng hoan-sin. Pún-thó͘ chip-chèng-chiá mā bô chek-ke̍k chò choán-hêng chèng-gī kap pún-thó͘ kàu-io̍k. Jîn-bîn tī ka-kī ê thó͘-tē chhōe bô kok-ka tēng-ūi. Siūⁿ beh chò Tâi-oân-lâng, mā siūⁿ beh chò Tiong-kok lâng. Kî-si̍t Tâi-oân-lâng siān-liông, un-hô, lâng-lâng hó. Nā bô chún-khak su-khó ê kàu-io̍k, tō ē piàn-chò, “Lâng khan m̄-kiâⁿ, kúi khan kho̍k-kho̍k kiâⁿ.” Plato kóng--ê, “Nā bô lí-sèng koan-sim chèng-tī, chù-tiāⁿ hō͘ nōa-lâng thóng-tī.” Góa sim-lāi teh hán-hoah, “Ko-hiông--ah! Pi-chêng ê siâⁿ-chhī, hô khì hô chiông?”
Ûi-it ê an-ùi sī chit-má chhōa-thâu iû-hêng ê lâng, pêng-kin nî-lêng siàu-liân--ê khah chē. Che hián-sī siā-hōe ê kong-pêⁿ chèng-gī kap chú-thé ì-sek ū iân-sòa kàu siàu-liân-lâng--ah! Tâi-oân ê chú-lâng--ah! Chhui--lo̍h-khì! Kóng sit-chāi, chit tè thô͘-tè í-āu lín pí gún iōng khah kú. Tâi-oân ê an-gûi lín tio̍h-ài khah iàu-ì--leh! Gún kin-sûi tī iû-hêng tōa tūi--lì. Iōng chīn-ū ê khùi-la̍t tōa-siaⁿ hán-ho͘ah, “Chiú-hō͘ kiáⁿ-sun, tùi-khòng pēng-thun. Tâi-oân Tiong-kok, chi̍t pêng chi̍t kok.” Chit sî-chūn góa í-keng 60 hòe--ah.
讀hōo你聽：
