台灣ê語言實在豐富koh多元，除了各族群ê語言、地方ê腔口差、無仝來源語言，凡勢koh有真chē咱lóng m̄-bat聽過ê語言，有時仔mā無一定聽有，真正是beh學學袂了。照理，咱ê環境多元，人ê思想kah語言能力mā ài多元chiah tio̍h，講tio̍h 這to̍h厭氣！
高雄杉林區，伊gia̍p tī玉山山脈kap阿里山山脈中間，楠仔仙溪ê中段山坡地，清國初期號做南仔仙。杉林是以主要ê部落「山杉林」來號名，bat設支廳。到大正9年（1920）改做杉林，設庄役場koh hām其他合併做杉林庄，1945年戰後koh改做杉林村。
Tī荷蘭時期（1648-1655）bat記錄枋仔人（Pangalangh社）kap下三社魯凱族萬打龍社（Tamataloes社）ê活動領域。平埔族原住民大武壠族tī 2009年ê八八風災後，sóa去杉林ê小林、小愛村，甲仙ê五里埔。Tī in中間目前koh流傳一款叫芎蕉pê仔話ê秘密語言。譬喻「我」這个單音會變góa-sóa，本字後壁韻母加s，全部結kui-kiû，in hia講像弓蕉一pé一pé重疊做伙ê意思，所以chiah-ē講弓蕉pê仔話。若外圍來ê人會雄雄sa無in ê話，mā像in獨一無二ê秘密話。像若beh講「彼个人chiok gâu！」會變做「hit-sit ê-sê lâng-sâng chiok-siok gâu-sâu」。目前甲仙阿里關大武壠族82歲ê劉阿媽講，弓蕉pê仔話強欲失傳，ǹg-bāng會當復振大武壠族ê文化。
其實tī台灣各行各業lóng有屬於in家己ê語言，mā會當講是in-ê行話。像討海人有點魚仔歌、賣厝牽猴仔--ê、土水--ê、做sit人、到khiā專櫃ê小姐lóng有in ê秘密語言。阮同學是khāi專櫃ê小姐，tī 17、8歲仔伊tō教我in專櫃ê行話有二款，li-li話kap liông-chôa (龍蛇)話，特色kap弓蕉pê仔話仝款tō是無愛hông聽有in ê秘密koh khah chē是leh剾洗漚客ê行為。
比喻講「彼對母仔囝chiok凍霜」in會講 “hit-li tùi-li bú-li á-li kiáⁿ-li chiok-li tàng-li sng-li”，to̍h-sī逐字後壁加li這khah簡單。若liông-chôa話to̍h-sī頭一字後壁加liông，一直到最後一字加chôa。照頂面彼句會變做 “hit-liông tùi-liông bú-liông á-liông kiáⁿ-liông chiok-liông tàng-liông sng-chôa”。
我上chia̍p用ê是li-li話，隨時套用koh簡單kàu-taⁿ iáu-koh chiok熟。Chóng--sī過去ê台灣人無gōng，語言能力ê刺激是關鍵，tī大腦chhoân一个倉庫khǹg，一世人lóng無可能kā袂記，m̄-koh現況實在hō͘人煩惱台灣人ê特色拍無去ah，無語言tō無文化逐个愛三思！
台灣字（白話字）版
Pì-bi̍t gí-giân
Tâi-oân ê gí-giân si̍t-chāi hong-hù koh to-goân, tû-liáu kok cho̍k-kûn ê gí-giân, tē-hng ê khiuⁿ-kháu-chha, bô-kâng lâi-goân gí-giân, hoān-sè koh-ū chin-chē lán lóng m̄-bat thiaⁿ-kòe ê gí-giân, ū-sî-á mā bô it-tēng thiaⁿ ū, chin-chiàⁿ sī beh o̍h o̍h bē-liáu. Chiàu-lí, lán ê khoân-kéng to-goân, lâng ê su-sióng kah gí-giân lêng-le̍k mā ài to-goân chiah tio̍h, kóng tio̍h che to̍h iàn-khì!
Ko-hiông Sam-nâ-khu, i gia̍p tī Gio̍k-san soaⁿ-me̍h kap A-lí-san soaⁿ-me̍h tiong-kan, Lâm-á-sian khe ê tiōng-tōaⁿ soaⁿ-pho-tē, Chheng-kok chho͘-kî hō-chò Lâm-á-sian. Sam-nâ sī í chú-iàu ê pō͘-lo̍k “ Soaⁿ-sam-nâ” lâi hō-miâ, bat siat chi-thiaⁿ. Kàu Tāi-chèng 9 nî (1920) kái-chò Sam-nâ, siat chng-e̍k-só͘ koh hām kî-thaⁿ ha̍p-pèng-chò Sam-nâ-chng, 1945 nî chiàn-āu kohkái-chò Sam-nâ-chhoan.
Tī Hô-lan sî-kî ( 1648-1655) bat kì-lio̍k Pang-á lâng (Pangalangh siā) kap ē saⁿ-siā Ló͘-khái-cho̍k Bān-ta-lóng siā (Tamataloes siā) ê oa̍h-tāng léng-he̍k. Pêⁿ-po͘-cho̍k goân-chū-bîn Tāi-bú-lóng cho̍k tī 2009 nî ê Pat-pat hong-chai āu, sóa khì Sam-nâ ê Sió-nâ, Sió-ài chhoan, Kah-sian ê Gō͘-lí-po͘. Tī in tiong-kan bo̍k-chiânkoh liû-thoân chi̍t-khoán kiò kin-chio pê-á ōe ê pì-bi̍t gí-giân. Pí-jū “góa” chit-ê toaⁿ-im ē pián “góa-sóa”, pún-jī āu-piah ūn-bó ka s, choân-pō͘ kiat kui-kiû, in hia kóng chhiūⁿ kin-chio chi̍t-pé chi̍t-pé têng-tha̍h chò-hóe ê ì-sù, só͘-í chiah-ē kóng keng-chio pê-á ōe. Nā gōa-ûi lâi ê lâng ē hiông-hiông sa bô in ê ōe, mā chhiūⁿ in to̍k-it-bû-jī ê pì-bi̍tgí-giân. Chhiūⁿ nā-beh kóng “ hit-ê lâng chiok gâu! ” ē piàn-chó “ hit-sit ê-sê lâng-sâng chiok-siok gâu-sâu”. Bo̍k-chiân Kah-sian A-lí-koan Tāi-bú-lóng cho̍k 82 hòe ê Lâu a-má kóng, kin-chio pê-á ōe kiông-beh sit-thoân, ǹg-bāng ē-tàng ho̍k-chìn Tāi-bú-lóng cho̍k ê bûn-hòa.
Kî-si̍t tī Tâi-oân kok-hâng-kok-gia̍p lóng-ú sio̍k-î in ka-tī ê gí-giân, mā ē-tàng kóng sī in-ê hâng-ōe. Chhiūⁿ thó-hái-lâng ū titám hî-á koa, bē chhù khan-kâu-á--ê, thô͘-chúi--ê, choh-sit-lâng, kàu choan-kūi ê sió-chiá lóng-ú in-ê pì-bi̍t gí-giân. Goán tông-o̍h sī khiā choan-kūi ê sió-chiá, tī 17,8 hòe ah i tō kà góa inchoan-kūi ê hâng-ōe ū nn̄g-khoán, li-li-ōe kap liông-choân-ōe, te̍k-sek kap kin-chio pê-á ōe kâng-khoán tō sī bô-ài hông thiaⁿ-ū in-ê pì-bi̍t koh khah chē sī leh khau-sé àu-kheh ê hêng-ûi.
Pí-jū kóng “ hit-tùi bú-á-kiáⁿ tî-sok tàng-sng” in ē kóng “hit-li tùi-li bú-li á-li kiáⁿ-li chiok-li tàng-li sng-li”, to̍h-sī ta̍k jī āu-piah ka li che khah kan-tan. Nā liông-choân ōe to̍h-sī thâu chi̍t-jī āu-piah ka liông, it-ti̍t kàu chòe-āu chi̍t-jī ka chôa. Chiàu téng-bīn hit-kù ē piàn-chó “hit-liông tùi-liông bú-liông á-liông kiáⁿ-liông chiok-liông tàng-liông sng-chôa”.
Góa siōng chia̍p iōng ê sī li-li ōe, sûi-sî thò-iōng koh kan-tan kàu-taⁿ iáu-koh chiok se̍k. Chóng--sī kòe-khì ê Tâi-oân-lâng bô gōng, gí-giân lêng-le̍k ê chhì-kek sī koan-kiàn, tī tōa-náu chhoân chi̍t-ê chhng-khò͘ khǹg, chi̍t-sì-lâng lóng bô-khó-lêng ka bē-kì, m̄-koh hiān-hóng si̍t-chāi hō͘ lâng hoan-ló Tâi-oân-lâng ê te̍k-sek phah bô-khì ah, bô gí-giân tō bô bûn-hòa ta̍k-ê ài sam-su.
讀hōo你聽：
文章屬作者個人意見，文責歸屬作者，本報提供意見交流平台，不代表本報立場。
