【台語世界／錄音】厝內踞／龜

武漢肺炎！Kám是上蒼teh警告人類？The̍h中國來警示國際社會？Beh切斷人類ê虛華、權力、經濟、藝文、親密，kā啥物流行lóng擋tiām--ah。2000年發生--過 ê SARS，chín koh發生--ah！『瘟疫』俗稱「tio̍h-che」。就算科技hiah-nī進步--ah，人類猶是逃bē過這款災難。武漢肺炎所引起--ê是「病毒kap人類ê戰爭」。全球òe-tio̍h肺炎死亡ê人數超過65萬人--ah！這款病毒驚龜／踞。因為病毒chioh接觸傳播，人若無絞群就較無機會òe--tio̍h。像leh苦勸人類跤步ài放慢。Mài對外需求，ài對內靜落來思考。因為極端進步就是極端破害。宇宙大自然m̄-thang hō͘文明進步吞食落腹。

近來地球村ê世代，想beh得tio̍h豐富ê資訊，人m̄免出門mā lóng ē-tàng知影世間事。尤其是青少年lóng chiok gâu利用科技ê方法chhōe資訊。規日póe手機仔、看面冊、拍電腦。Kap人ê互動變少，踞tī厝內ê時間變較長--ah。用華語來形容這款人號做『宅男』、『宅女』。台語工作者tiāⁿ-tiāⁿ teh思考用母語來號新ê語詞，thang延續這个世代ê語文變化。親像咱chit-má用kah真慣勢ê FB就有人kā號做面冊；CD kā號做電子餅；行動電話kā號做手機仔。針對kah-ì踞tī厝內ê人，咱就來kā號做「厝內踞／龜」。因為踞tī厝內ê踞kap一隻龜ê龜lóng仝款音。

中國肺炎造成ê病毒大規模擴大，已經連累tio̍h全世界。驚動人心恐怖ê哀嚎遍野，疫情比戰爭死較濟人。政府驚人群聚集會造成傳染，禁止chiok chē活動，mā鼓勵人盡量m̄-thang出門。出入公共場所一律ài掛喙掩。逐个驚相òe lóng chìn配合。M̄-nā掛喙am koh保持1.5公尺ê社交距離。真chē人為tio̍h性命安全mā甘願做「厝內龜」。守tī厝內過龜趖『慢活』ê日子。疫情òe kah全世界。M̄-koh因為風俗民情無仝，我寄喙am hō͘荷蘭ê查某囝，伊soah kā góa講歐美國家掛喙am ê定義是「tio̍h病--ah」，所以掛喙am會hō͘人歧視。Haih！莫怪in湠kah hiah嚴重。Chit-má in讀冊、上班lóng是ài厝內踞／龜，靠資訊遠距離上班、線頂作業。

台灣因為武漢肺炎soah成做全世界防疫上好勢ê國家。因為咱知影歹厝邊失天良ê歹步數，所以早就chhoân好勢leh聽候--ah！自過年到今逐日新聞播bē soah。強力宣導「掛喙am」koh喝出「防疫順時中」ê流行口語，所以台灣到今ē-tàng正常生活。M̄-nā「安內」koh tī災難中hō͘國際社會改變對中國ê看法。認bat台灣ê「喙am外交」、「喙am國家隊」。提昇台灣ê國際地位。

山水猶原美麗，空氣自然存在。M̄-koh奸詐ê病毒hō͘驚惶ê地球人多數採取「厝內踞／龜」ê教學、上班。Án-ne hō͘人心sió-khóa得tio̍h安定。台灣ê疫情雖bóng khah恬靜--ah，m̄-koh規世界猶koh jû-chháng-chháng。苦勸逐个無代誌盡量mài出門。做厝內龜mā算是防疫ê功德。咱共同來渡過這ê人類「大浩劫」。

台灣字（白話字）版

Chhù-lāi Ku

Bú-hàn Hì-iām! Kám-sī siōng-chhong teh kéng-kò jîn-lūi? The̍h Tiong-kok lâi kéng-sī kok-chè siā-hōe? Beh chhiat-tn̄g jîn-lūi ê hi-hoa, koân-le̍k, keng-chè, gē-bûn, chhin-bi̍t, kā siáⁿ-mih liû-hêng lóng tòng-tiam̄--ah. 2000 nî hoat-seng--kòe-ê SARS, chín koh hoat-seng--ah! “瘟疫” sio̍k-chheng “Tio̍h-che”. Tiō-sǹg kho-ki hiah-nī chìn-pō͘--ah, jîn-lūi iáu-sī tô bē kòe chit khoán chai-lān. Bú-hàn Hì-iām só͘ ín-khí--ê sī “pēⁿ-to̍k kap jîn-lūi ê chiàn-cheng”. Choân-kiû òe-tio̍h hì-iām sí-bông ê lâng-sò͘ chhiau-kòe 65 bān lâng--ah! Chit-khoán pēⁿ-to̍k kiaⁿ “ku”. In-ūi pēⁿ-to̍k chioh chiap-chhiok thoân-pò. Lâng nā bô ká-kûn, tō khah bô ki-hōe òe--tio̍h. Chhiūⁿ leh khó͘-khǹg jîn-lūi kha-pō͘ ài pàng-bān. Mài tùi-gōa su-kiû, ài tùi-lāi chēng lo̍h-lâi su-khó. In-ūi ke̍k-toan ê chìn-pō͘ tō-si ke̍k-toan phò-hāi. Ú-tiū tāi-chū-jiân m̄-thang hō͘ bûn-bêng chìn-pō͘ thun-chia̍h lo̍h-pak.

Kín-lâi “Tē-kiû-chhun” ê sè-tāi, siūⁿ-beh tit-tio̍h hong-hù ê chu-sìn, lâng m̄-bián chhut-mn̂g mā lóng ē-tàng chai-iáⁿ sè-kan sū. Iû-kî sī chheng-siàu-liân lóng chiok-gâu lī-iōng kho-ki ê hong-hoat chhōe chu-sìn. Kui-ji̍t póe chhiú-ki-á, khòaⁿ bīn-chheh, phah tiān-náu. Kap lâng ê hō͘-tōng piàn chió, ku tī chhù-lai ê sî-kan piàn khah tn̂g--ah. Iōng Hôa-gí lâi hêng-iông chit khoán lâng hō-chò “宅男”, “宅女”. Tâi-gí kang-chok-chiá tiāⁿ-tiāⁿ leh su-khó iōng bó-gí lâi hō sin-ê gí-sû, thang iân-sio̍k chit ê sè-tāi ê gí-bûn piàn-hòa. Chhin-chhiūⁿ lán chit-má iōng kah chin koàn-sì ê FB, tō ū lâng kā hō-chò “bīn-chheh”; CD kā hō-chò “tiān-chú-piáⁿ”; hêng-tōng tiān-ōe kā hō-chò “chhiú-ki-á”. Chiam-tùi kah-ì ku tī chhù-lāi ê lâng, lán tō lâi kā hō-chò “Chù-lāi ku.” In-ūi ku tī chhù-lāi ê ku kap chi̍t chiah ku ê ku lóng kâng-khoán im.

Tiong-kok Hì-iām chō-sêng ê pēⁿ-to̍k tōa kui-bô͘ khok-tōa, í-keng liân-lūi tio̍h choân sè-kài. Kiaⁿ-tōng jîn-sim khióng-pò͘ ê ai-hô phiàn-iá, ia̍h-chêng pí chiàn-cheng sí khah chē lâng. Chèng-hú kiaⁿ jîn-kûn chū-chi̍p ē chō-sêng thoân-jiám, kìm-chí chiok chē oa̍h-tāng, mā kó͘-lē lâng chīn-liōng m̄-thang chhut-mn̂g. Chhut-ji̍p kong-kiōng tiûⁿ-só͘ it-lu̍t ài kòa chhùi-am. Ta̍k ê kiaⁿ sio-òe lóng chìn phòe-ha̍p, m̄-nā kòa chhùi-am koh pó-chhî 1.5 kong-chhioh ê siā-kau kū-lî. Chin chē lâng ūi-tio̍h sèⁿ-miā an-choân, mā kam-goān chò “Chù-lāi ku” chiú tī chhù-lāi kòe ku-sô “慢活” ê ji̍t-chí. Ia̍h-chêng òe kah choân sè-kài. M̄-koh in-ūi hong-sio̍k bîn-chêng bô-kâng, góa kià chhùi-am hō͘ Hô-lan ê cha-bó͘-kiáⁿ. I soah kā góa kóng “Au-bí kok-ka tùi kòa chhùi-am ê tēng-gī sī “tio̍h pēⁿ--ah”, só͘-í kòa chhùi-am ē hō͘-lâng khî-sī.” Haih! Bo̍k-koài in thòaⁿ kah hiah giâm-tiōng. Chit-má in tha̍k-chheh, siōng-pan lóng sī ài “Chhù-lāi ku”, khò chu-sìn oán kū-lî siōng-pan, sòaⁿ-téng chok-gia̍p.

Tâi-oân in-ūi Bú-hàn Hì-iām soah chiâⁿ-chò choân sè-kài hông-ia̍h siōng hó-sè ê kok-ka. In-ūi lán chai-iáⁿ pháiⁿ chhù-piⁿ sit-thian-liông ê pháiⁿ pō͘-sò͘, sò͘-í chá tō chhoân hó-sè leh thèng-hāu--ah! Chū kòe-nî kàu-taⁿ ta̍k ji̍t sin-bûn pò bē-soah. Kiông-le̍k soan-tō “kòa chhùi-am” koh hoah-chhut “hông-ia̍h sūn Sî-tiong” ê liû-hêng kháu-gí, sò͘-í Tâi-oân kàu-taⁿ ē-tàng chèng-siōng seng-oa̍h. M̄-nā “an-lāi” koh tī chai-lān tiong hō͘ kok-chè siā-hōe kái-pian tùi Tiong-kok ê khòaⁿ-hoat. Jīn-bat Tâi-oân ê “chhùi-am gōa-kau”, “chhùi-am kok-ka tūi”. Thê-seng Tâi-oân ê kok-chè tē-ūi.

San-súi iû-goân bí-lē, khong-khì chū-jiân chûn-chāi. M̄-koh kan-chà ê pēⁿ-to̍k hō͘ kiaⁿ-hiâⁿ ê tē-kiû lâng to-sò͘ chhái-chhú “Chù-lāi ku” ê kàu-ha̍k, siōng-pan. Án-ne hō͘ jîn-sim sió-khóa tit-tio̍h an-tēng. Tâi-oân ê ia̍h-chêng sui-bóng khah tiām-chēng--ah, m̄-koh kui sè-kài iáu-koh jû-chháng-chháng. Khó͘-khǹg ta̍k ê bô tāi-chì chīn-liōng mài chhut-mn̂g. Chò “Chù-lāi ku” mā sǹg sī hông-ia̍h ê kong-tek. Lán kiōng-tông lâi tō͘-kòe chit ê jîn-lūi ê “tōa hō-kiap”.

讀hōo你聽：