【台語世界／錄音】Peh山愛台灣

蹛台灣ê人，愛台灣是天經地義ê代誌。愛peh山ê人，對台灣山脈ê媠有khah深入ê了解。比起一般ê民眾，自然koh加添一份疼愛台灣特別無仝ê心情。

台灣四邊lóng是海，是一塊多山ê島嶼。面積雖然無gōa大，m̄-koh山地佔全島三分之二以上。頂懸kan-na三千公尺以上ê懸山tiō有兩百幾座！中央山脈、雪山山脈、阿里山山脈、玉山山脈kap海岸山脈由南到北，峰峰相連算bōe完。Ùi低海拔、中海拔到高海拔ê山峰，涵蓋著熱帶、溫帶到寒帶多元koh豐富ê動植物生態。Chit款情形tī全世界非常罕見。莫怪外國人看著台灣lóng充滿驚奇、歡喜kap讚嘆。Kā伊稱呼做Formosa！

台灣ê山脈真媠koh真有特色。一般tek來講，大概分做海拔三千公尺以上ê懸山、海拔一千到三千公尺ê中級山，以及海拔一千公尺以下ê淺山。真濟熱愛大自然ê人ē-tàng按照家己ê年齡、體能、經驗、興趣以及假期長短等等無仝ê需求，選擇適當ê山去親近。看beh一工來回，ia̍h是兩工、三工。甚至koh-khah長ê時間lóng 非常方便。

最近chit一、二十年來，社會風氣改變。民眾jú來jú重視休閒、運動kap保健。旅遊ê品質mā tòe leh提升。進前hit種「割香團」、「買藥仔團」、「採購團」、「落車放尿上車睏」ê遊覽方式，漸漸已經khah無受歡迎。真濟人甘願行出戶外去接近大自然，流一寡汗，釋放身心ê壓力。順紲好好仔充電，thang tī暫時ê歇睏以後，有充沛ê活力繼續拍拚！有人選擇拍球、有人選擇騎鐵馬、有人選擇走ma-lá-sóng等等。其中上濟人參與--ê，應該tiō是peh山--lah！

拄好台灣chit粒寶島有真濟懸懸低低無仝ê山，thèng-hó滿足各地民眾ê需求。咱注意kā看，每逢khah長ê假期，倚近市鎮ê淺山，四界lóng mā是peh山ê人群！有ê一kiâⁿ數十名，有ê三ê五ê做伴。尻脊後揹揹仔，手攑peh山ê柺仔，ná行ná開講。看著美麗ê風景，koh ē提相機ia̍h手機仔停落來翕相。攝取古錐、可愛ê影像！若是去到中級山，特別是國家公園ê風景區，民眾koh-khah是挨挨陣陣。去hia peh山、運動，吸收森林ê芬多精、接受自然ê洗禮！

有幾擺ê機會，tī前輩山友ê鼓舞下，我chit ê標準ê滷肉跤食著好膽藥仔，mā kap人去peh三千公尺以上ê懸山。本底叫是無啥人--leh。Ná知影愛山若性命ê人hiah-nī濟！前輩講，預定beh peh百岳ê人，若m̄是自信有法度單攻、當日來回，有超級體能ê勇跤馬。一般ê人chiâⁿ個月前tio̍h-ài先kap人排班抽鬮仔。抽著山屋--ê chiah ē-tàng順利起程！

Ná peh ná歇喘，忍耐跤骨ê痠疼。真無簡單總算peh到山頂--ah！Kā揹仔hē--落來。啉一喙茶。徛tī三角點附近看向山跤。Ǒa ah！我徛tī上懸ê山頂--neh！四周圍lóng無遮閘，視野有夠讚！面頭前規山坪計是青色--ê。發kah ná草埔ê箭竹。堅強ê玉山圓柏徛騰騰。伊是m̄驚炎日kap霜雪ê鬥士。令人敬佩！山跤一簇一簇開kah媠boah-boah ê花蕊。有白色--ê，mā有粉紅仔色--ê。Kā春夏交接ê山嶺，妝thāⁿ kah bōe輸仙境一般。He tio̍h是出名ê臺灣高山杜鵑--lah！

天氣真好。經驗豐富ê山友若像點名一般，輕輕鬆鬆tioh指出佗一支山tī佗一ê方向！我徛tī懸懸ê山頂，看向半山腰飄來飄去、滾絞無時停ê雲霧。幻想家己tio̍h蹛tī雲海頂頭，雄雄soah有一種遠離凡塵ê感覺。啊！台灣ê懸山實在有夠迷人、有夠媠！

現此時台灣peh山ê風氣已經形成--ah！無論是郊區ê淺山，海拔khah懸ê中級山，ia̍h是出名ê百岳，一年四季到處lóng有愛山人士ê形影。Che是真好ê現象！透過peh山運動ê興盛、愛護山林智識ê宣導以及山友之間經驗ê傳承kap交流。有jú濟人認pat山脈無仝季節ê美麗風貌，順紲了解台灣真正hō͘人欣羨ê所在。對心肝內自然慢慢仔產生一種疼台灣、愛台灣ê深情！

Peh山愛台灣，peh山顧健康！Peh山確實是一種真好ê運動！鼓勵逐家盡量撥工行向山野、行向大自然。一定ē趁著健康kap快樂，mā趁著一份疼台灣ê心！

台灣字（白話字）版

Tòa Tâi-oân ê lâng, ài Tâi-oân sī thian-keng-tē-gī ê tāi-chì. Ài peh-soaⁿ ê lâng, tùi Tâi-oân soaⁿ-me̍h ê súi ū khah chhim-ji̍p ê liáu-kái. Pí-khí it-poaⁿ ê bîn-chiòng, chū-jiân koh ke-thiⁿ chi̍t hūn thiàⁿ-ài Tâi-oân te̍k-pia̍t bô-kâng ê sim-chêng.

Tâi-oân sì piⁿ lóng sī hái, sī chi̍t-tè to soaⁿ ê tó-sū. Bīn-chek sui-jiân bô gōa tōa, m̄-koh soaⁿ-tē chiàm choân-tó saⁿ-hun-chi-jī í-siōng. Téng-koân kan-na saⁿ chheng kong-chhioh í-siōng ê koân-soaⁿ tio̍h ū nn̄g pah kúi chō! Tiong-iong Soaⁿ-me̍h, Soat-san Soaⁿ-me̍h, A-lí-san Soaⁿ-me̍h, Gio̍k-san Soaⁿ-me̍h kap Hái-hōaⁿ Soaⁿ-me̍h iû lâm kàu pak, hong-hong siong-liân sǹg bōe oân. Ùi kē hái-poa̍t, tiong hái-poa̍t kàu ko hái-poa̍t ê soaⁿ-hong, hâm-kài tio̍h jia̍t-tài, un-tài kàu hân-tài to-goân koh hong-hù ê tōng-si̍t-bu̍t seng-thài. Chit-khoán chêng-hêng tī choân sè-kài hui-siông hán-kiàn. Bo̍k-koài gōa-kok-lâng khoàⁿ-tio̍h Tâi-oân lóng chhiong-boán kiaⁿ-kî, hoaⁿ-hí kap chàn-thàn. Kā i chheng-ho͘ chò Formosa!

Tâi-oân ê soaⁿ-me̍h chin súi koh chin ū te̍k-sek. It-poaⁿ-tek lâi kóng, tāi-khài hun-chò hái-poa̍t saⁿ chheng kong-chhioh í-siōng ê koân-soaⁿ, hái-poa̍t chi̍t chheng kàu saⁿ chheng kong-chhioh ê tiong-kip soaⁿ í-ki̍p hái-poa̍t chi̍t chheng kong-chhioh í-hā ê chhián-soaⁿ. Chin chē jia̍t-ài tāi-chū-jiân ê lâng ē-tàng àn-chiàu ka-kī ê nî-lêng, thé-lêng, keng-giām, hèng-chhù í-ki̍p kà-kî tn̂g-té téng-téng bô-kâng ê su-kiû, soán-te̍k sek-tong ê soaⁿ khì chhin-kīn. Khòaⁿ beh chi̍t kang lâi-hôe, ia̍h-sī nn̄g kang, saⁿ kang. Sīm-chì koh-khah tn̂g ê sî-kan lóng hui-siông hong-piān.

Chòe-kūn chit it-jī cha̍p-nî lâi, siā-hōe hong-khì kái-piàn. Bîn-chiòng jú lâi jú tiōng-sī hiu-hiân, ūn-tōng kap pó-kiān. Lú-iû ê phín-chit mā tòe leh thê-seng. Chìn-chêng hit chióng “koah-hiuⁿ-thoân”, “bé-io̍h-á-thoân”, “chhái-kò͘-thoân”, “lo̍h-chhia pàng-jiō chhiūⁿ-chhia khùn” ê iû-lám hong-sek, chiām-chiām í-keng khah bô siū hoan-gêng. Chin chē lâng kam-goān kiâⁿ-chhut hō͘-gōa khì chiap-kīn tāi-chū-jiân, lâu chi̍t-kóa kōaⁿ, sek-hòng sin-sim ê ap-le̍k. Sūn-sòa hó-hó-á chhiong-tiān, thang tī chiām-sî ê hioh-khùn í-āu, ū chhiong-phài ê oa̍h-le̍k kè-sio̍k phah-piàⁿ! Ū lâng soán-te̍k phah-kiû, ū lâng soán-te̍k khiâ thih-bé, ū lâng soán-te̍k cháu ma-lá-sóng téng-téng. Kî-tiong siōng chē lâng chham-ú--ê, eng-kai tio̍h-sī peh-soaⁿ--lah!

Tú-hó Tâi-oân chit lia̍p pó-tó ū chin chē koân-koân kē-kē bô-kâng ê soaⁿ, thèng-hó boán-chiok kok-tē bîn-chiòng ê su-kiû. Lán chù-ì kā khòaⁿ, múi hông khah tn̂g ê kà-kî, óa-kūn chhī-tìn ê chhián-soaⁿ, sì-kòe lóng mā sī peh-soaⁿ ê jîn-kûn! Ū ê chi̍t kiâⁿ sò͘ cha̍p miâ, ū ê saⁿ ê, gō͘ ê chò-phōaⁿ. Kha-chia̍h-āu phāiⁿ phāiⁿ-á, chhiú gia̍h peh-soaⁿ ê koái-á. Ná kiâⁿ ná khai-káng. Khòaⁿ-tio̍h bí-lē ê hong-kéng, koh ē the̍h siòng-ki ia̍h chhiú-ki-á thêng--lo̍h-lâi hip-siōng. Liap-chhú kó͘-chui, khó-ài ê iáⁿ-siōng! Nā-sī khì-kàu tiong-kip soaⁿ, te̍k-pia̍t sī kok-ka kong-hn̂g ê hong-kéng-khu, bîn-chiòng koh-khah sī e-e-tīn-tīn. Khì hia peh-soaⁿ, ūn-tōng, khip-siu som-nâ ê hun-to-cheng, chiap-siū chū-jiân ê sé-lé!

Ū kúi-pái ê ki-hōe, tī chiân-pòe soaⁿ-iú ê kó͘-bú hā, góa chit ê piau-chún ê ló͘-bah-kha chia̍h-tio̍h hó-táⁿ-io̍h-á, mā kap lâng khì peh saⁿ chheng kong-chhioh í-siōng ê koân-soaⁿ. Pún-té kiò-sī bô-siáⁿ lâng--leh. Ná chai-iáⁿ ài soaⁿ ná sìⁿ-miā ê lâng hiah-nī chē! Chiân-pòe kóng, ī-tēng beh peh pah-ga̍k ê lâng, nā m̄-sī chū-sìn ū hoat-to͘ tan-kong, tong-ji̍t lâi-hôe, ū chhiau-kip thé-lêng ê ióng-kha-bé, it-poaⁿ ê lâng chiâⁿ kò-goe̍h chêng tio̍h-ài seng kap lâng pâi-pan thiu-khau-á. Thiu-tio̍h soaⁿ-ok--ê chiah ē-tàng sūn-lī khí-thêng!

Ná peh ná hioh-chhoán, jím-nāi kha-kut ê sng-thiàⁿ. Chin bô kán-tan chóng-sǹg peh kàu soaⁿ-téng--ah! Kā phāiⁿ-á hē--lo̍h-lâi. Lim chi̍t chhùi tê. Khiā tī saⁿ-kak-tiám hū-kīn khòaⁿ hiòng soaⁿ-kha. Ǒa ah! Góa khiā tī siōng-koân ê soaⁿ-téng--neh! Sì-chiu-ûi lóng bô jia-cha̍h. Sī-iá ū-kàu-chán! Bīn-thâu-chêng kui soaⁿ-phiâⁿ kè sī chhiⁿ-sek--ê. Hoat kah ná chháu-po͘ ê chìⁿ-tek. Kian-kiông ê Gio̍k-san Îⁿ-pek khiā-thêng-thêng. I sī m̄-kiaⁿ iām-ji̍t kap sng-seh ê tàu-sū. Lēng-jîn kèng-pōe! Soaⁿ-kha chi̍t chhop, chi̍t chhop khui kah súi-boah-boah ê hoe-lúi. Ū pe̍h-sek--ê, mā ū hún-âng-á sek--ê. Kā chhun-hā kau-chiap ê soaⁿ-niá chng-thāⁿ kah bōe-su sian-kéng it-poaⁿ. He tio̍h-sī chhut-miâ ê Tâi-oân Ko-soaⁿ Tō͘-koan--lah!

Thiⁿ-khì chin hó. Keng-giām hong-hù ê soaⁿ-iú ná-chhiūⁿ tiám-miâ it-poaⁿ, khin-khin-sang-sang tō kí-chhut tó chi̍t ki soaⁿ tī tó chi̍t-ê hong-hiòng! Góa khiā tī koân-koân ê soaⁿ-téng, khòaⁿ hiòng pòaⁿ-soaⁿ-io phiau-lâi-phiau-khì, kún-ká bô-sî-thêng ê hûn-bū. Hoàn-sióng ka-kī tio̍h tòa tī hûn-hái téng-thâu, hiông-hiông soah ū chi̍t chióng oán-lî hoân-tîn ê kám-kak. Ah! Tâi-oân ê koân-soaⁿ si̍t-chāi ū-kàu bê-lâng, ū-kàu súi!

Hiān-chú-sî Tâi-oân peh-soaⁿ ê hong-khì í-keng hêng-sêng--ah! Bô-lūn sī kau-khu ê chhián-soaⁿ, hái-poa̍t khah koân ê tiong-kip soaⁿ, ia̍h-sī chhut-miâ ê pah-ga̍k, chi̍t-nî sù-kùi tò-chhù lóng ū ài soaⁿ jîn-sū ê hêng-iáⁿ. Che-sī chin hó ê hiān-siōng! Thàu-kòe peh-soaⁿ ūn-tōng ê heng-sēng, ài-hō͘ san-lîm tì-sek ê soan-tō í-ki̍p soaⁿ-iú chi-kan keng-giām ê thoân-sêng kap kau-liû. Ū jú chē lâng jīn-pat soaⁿ-me̍h bô-kâng kùi-chiat ê bí-lē hong-māu, sūn-sòa liáu-kái Tâi-oân chin-chiàⁿ hō͘ lâng him-siān ê só͘-chāi. Tùi sim-koaⁿ-lāi chū-jiân bān-bān-á sán-seng chi̍t chióng thiàⁿ Tâi-oân, ài Tâi-oân ê chhim-chêng!

Peh-soaⁿ ài Tâi-oân, peh-soaⁿ kò͘ kiān-khong! Peh-soaⁿ khak-si̍t sī chi̍t-chióng chin hó ê ūn-tōng! Kó͘-lē ta̍k-ke chīn-liōng poah-kang kiâⁿ-hiòng soaⁿ-iá, kiâⁿ-hiòng tāi-chū-jiân. It-tēng ē thàn-tio̍h kiān-khong kap khoài-lo̍k, mā thàn-tio̍h chi̍t-hūn thiàⁿ Tâi-oân ê sim!

讀hōo你聽：