是按怎欲揀這篇：
今仔日是終戰紀念日，72冬前，日本向全國（包括台灣）放送「終戰詔書」，台灣人ê生活一下變。咱tio̍h-ài認捌這段戰爭ê歷史，對台灣造成啥款ê影響；咱無法度改變過去，m̄-koh會當uì了解咱ê故事，行向koh-khah媠、koh-khah好ê未來。
Sī án-nóa lán sī chit-má ê lán ? Che sī le̍k-sú pit-jiân, iah-sī ì-gōa chō-chiâⁿ? Teh thó-lūn Tâi-oân ūn-miā ê sî, sim-chêng tiāⁿ-tio̍h chiâⁿ ho̍k-cha̍p.
Bêng-tī ûi-sin liáu-āu, chi̍t ê siūⁿ-beh thoat-A-ji̍p-Au, kah lia̍t-kiông kok-ka pîⁿ-chē-khiā ê sin-heng tè-kok, i beh o̍h lia̍t-kiông hiòng gōa hoat-tián, khok-tōa kok-hông-khoan kah keng-chè-khoan, tī chit khoán ê sè-bīn, Tâi-oân chiâⁿ-chòe i ê bo̍k-phiau. Tùi Tâi-oân lâi kóng, tong-jiân chiâⁿ put-hēng, m̄-koh Ji̍t-pún beh tī-lí Tâi-oân, mā bô thang chiah-nī hó-chia̍h-khùn, in-ūi i ài koh bīn-tùi Tâi-oân lāi-tóe Goân-chū-bîn pō͘-lo̍k chia-ê kok tiong chi kok, che pí kah Chheng-kok chiàn-cheng koh-khah chia̍h-la̍t.
Chiâⁿ-chòe tè-kok ê éng-kiú léng-thó͘ liáu-āu, Tâi-oân chóng-tok-hú ēng chiâⁿ chōe cheng-sîn lâi pho͘ thih-lō͘, chòe tiau-cha, khí koaⁿ-thiaⁿ, pān kàu-io̍k, chòe lông-gia̍p kái-liông, kui-ōe kok-ka kong-hn̂g,... it-chhè khòaⁿ--khí-lâi lóng chiâⁿ oân-boán.
Bô-gî-gō͘, āu--lâi Ji̍t-pún kah Bí-kok ùi ōaⁿ-thiap--ê pìⁿ-chòe tùi-te̍k, khai-sí sio-chiàn, Tâi-oân chôaⁿ hōng ká-ji̍p chiàn-cheng. Sui-jiân chi̍t-khai-sí Ji̍t-pún khah chiàm iâⁿ-bīn, chhèng kah lia̍h-bōe-tiâu, chóng-sī chu-goân chió tō bô tòng-thâu, kio̍k-sè chi̍t-ē piàn, peng pāi chhin-chhiūⁿ chúi-pang-soaⁿ. Chit sî, Bí-kok beh phah--tńg-lâi, teh khó-lū beh chiàm Tâi-oân iah-sī Liû-kiû.
Hái-kun chi̍t-khai-sí siūⁿ-beh phah Tâi-oân, 1944 nî 6 ge̍h, in gí-tēng Thê-tō Kè-ōe, beh ùi Lâm-Tâi-oân chiūⁿ-lio̍k, chi̍t-lō͘ phah-khì Pak-pō͘. Chit ê kè-ōe chiong-kî-bé hōng àn-hā, kái chòe phah Liû-kiû, chóng-sī in tùi Bí-lē-tó iah bô sí-sim, 12 ge̍h koh tēng sin kè-ōe, beh khian to̍k-khì-tôaⁿ kā Pak-Tâi-oân khian kah mi-mi-mauh-mauh, āu--lâi m̄-chai siáⁿ goan-in, to̍k-khì-tôaⁿ kè-ōe mā bô chip-hêng.
1945 nî 4 ge̍h ê Okinawa chiàn-ia̍h, sī Thài-pêng-iûⁿ chiàn-cheng siong-bông jîn-sò͘ siōng chōe --ê, Ji̍t-pún-peng sí chhiau-kè 10 bān, lāi-tóe pau-koat bōe-chió Tâi-oân-lâng, Okinawa ê peh-sìⁿ sí sann-hun-chi-it. Liáu-āu, Okinawa hō͘ Bí-kok kun-chèng-hú koán beh 30 tang chiah hêng Ji̍t-pún, chit-má Liû-kiû to̍k-li̍p ê siaⁿ-im mā chhut--lâi--ah.
Lán bô-hoat-tō͘ chai-iáⁿ, siat-sú tong-chho͘ Bí-kun koat-tēng beh phah Tâi-oân, Tâi-oân ê ūn-miā ē pìⁿ-chòe án-nóa? Lí góa kám iah-koh ū ki-hōe oa̍h tī sè-kan, lán kám ē chhin-chhiūⁿ Liû-kiû lâng hiah-nī chheh Bí-kok? Chiàn-āu ê Tâi-oân, Bêng-kun chí-phài Tiong-hôa-bîn-kok lâi chiàm-niá, tì-kàu āu--lâi hoat-seng 228, Chheng-hiong, Pe̍h-sek Khióng-pò͘, koh ū sè-kài siōng kú ê kài-giâm kun-sū thóng-tī. 1950 nî Hân-chiàn po̍k-hoat, koh éng-hióng-tio̍h Liân-ha̍p-kok tùi Tâi-oân būn-tôe ê chhú-lí, Tâi-oân tē-ūi kàu-taⁿ iah sī kong-àn. Án-ne kóng--khí-lâi, che kám sǹg sī oân-boán ê kiat-kio̍k?
Tong-jiân, le̍k-sú bô-thang têng-thâu lâi, chóng-sī, lán nā tùi ka-kī ê le̍k-sú ū khah chhim-ji̍p ê liáu-kái, bī-lâi biān-lîm soán-te̍k ê sî, bô-tiāⁿ-tio̍h ē-tàng chòe chhut khah hó ê koat-tēng.
讀予你聽：
註：本文使用傳統白話字，thang上白話字台語文網站查詢語音kap語意。
（作者是台中教育大學台灣語文學系副教授；本文由台中教育大學台灣語文學系提供。）
請參考【漢字kap羅馬字合用版】
延伸閱讀：
國家應訂815為終戰紀念日
【終戰紀念日系列之五】臺灣人所經歷的二次大戰（上）
【終戰紀念日系列之五】臺灣人所經歷的二次大戰（下）
若欲投稿，請寄：binpotgb@gmail.com，文章字數 600-800。
請至【台語世界】閱讀更多相關文章。
專欄屬作者個人意見，文責歸屬作者，本報提供意見交流平台，不代表本報立場。
